HÜSEYIN SÜMER - TOBB Bosna’da yatirimci nerede?
Zaman Gazetesi 4 Nisan 2006

Akdeniz iklimindeki çogu sehir gibi Bosna da, tarih sahnesindeki yerini Roma Imparatorlugu zamaninda aldi.

Sonrasinda Osmanli idaresi altina geçen Bosnaklar, ayni zamanda Müslümanligi da benimsedi. En kötü günleri ise 1990 seçimlerini Aliya Izzetbegoviç’in kazanmasi ve 2 yil sonra da bagimsizligin ilâni ile basladi. Yasanan süreçte, Sirp milliyetçileri II. Dünya Savasi’ndan sonra en büyük kitlesel kiyimlari gerçeklestirdi. 4 yil sonra ise Bosna-Hersek Bagimsiz Cumhuriyeti kuruldu. Bosna-Hersek’in tarihi Aliya Izzetbegoviç’in liderligi ve mücadelesi ile iç içe örülmüs. Bugün ise Sirplar, mezarinin basinda bir askerin nöbet tutmasina bile müsaade etmiyor. Tabii konumuz bu degil. Artik savas bitmis, sehri hüzünlü bir hava bürümüs. Hüzne ortak olmak için birçok isadami Saraybosna’da (Sarajevo) bugün.

Savasta Bosna’nin yaninda yer alan Türkiye, her ne hikmetse bu ülke huzura kavustuktan sonra ortadan kaybolur. Komsu ülkeler sükunete kavusan ülkenin ekonomisini canlandirmak için harekete geçerken, Türkiye’den ses çikmadigini gören Bosna-Hersek Dis Ticaret Odasi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birligi’ni (TOBB) ülkeye davet eder. Bu sese Baskan Rifat Hisarciklioglu, bütün Türkiye’deki oda temsilcilerini içine alacak 2 uçak dolusu bir heyetle cevap verdi. Heyetler üç gündür birbirleriyle temas halinde.

Toplantilardan sonra görüsme trafigi bugün de devam ederken biz de Saraybosna’yi turluyoruz. Bosna’da hâlâ savasin izlerini görmek mümkün. Baskent Saraybosna’da apartmanlarin duvarlarinda kursun delikleri silinmemis. Rehberimiz bunun nedenini, “Savasta binalar Isviçre peyniri gibi dagildi. Ancak bu hale getirilebildi.” seklinde açikliyor. Bu ülkede yapilacak çok is var aslinda. Zaten TOBB heyeti de onun için geldi.

Aslen Bosna ile Türkiye’nin kaderi AB konusunda da birlesiyor. Savastan yeni çikmasina ragmen 2010’da, yani Türkiye’den çok önce AB’ye üye olmasi bekleniyor. Bu da Bosna’da yapilacak yatirimi avantajli kiliyor. Tam anlamiyla ittifak yapilacak bir ülke. TOBB Baskani Hisarciklioglu, Türkiye’deki yatirimcinin bölgeye gelmesi için ikili görüsmelere zemin hazirlayarak, bu süreci hizlandirip cesaret katiyor. Odalar ve Borsalar Birligi, Erez’den sonra en büyük yurtdisi çikarmasini bu ülkeye yapti. Bu da Bosna’ya verilen degeri gösteriyor. Süreç, Bosna-Hersek Dis Ticaret Odasi’na verilecek seminerlerle devam edecek.

Türkiye son 10 yilda Bosna’da 27,8 milyon Euro’luk yatirim gerçeklestirmis. Peki bu ülkeye yatirima gelmek cazip mi? Buradan birkaç önemli bilgiyi hemen aktarayim. Öncelikle Ortadogu, AB ülkeleri ve diger Islam ülkeleriyle iyi iliskiler içinde olmasi avantaja çevrilebilir. Bu ülke yüzde 1’lik enflasyonla Güneydogu Avrupa’daki en düsük enflasyona sahip. Bosna-Hersek’ten AB ülkelerinin 25’ine de mallar, miktar kisitlamalari ve gümrük ödemeleri olmaksizin ihraç ediliyor.

ABD, Avustralya, Yeni Zelanda, Isviçre, Rusya, Norveç, Kanada, Japonya ile ayricalikli ihraç rejimi uygulanirken Türkiye ile serbest ticaret anlasmasi bulunuyor. Öte yandan yatirim yapanlar ilk 5 yil boyunca Kurumlar Vergisi’nden muaf tutuluyor. Bunun yaninda telekom ve enerji kuruluslari özellestirme kapsaminda yer alirken turizm, araba, otomotiv, gida gibi cazip yatirim alanlarinda is yapilabilir. Diger yandan 15 milyon hektarlik bozulmamis tarim arazisi organik gida yetistirmeye elverisli.

Tabii yatirim yapmak isteyenler Bosna’yi mutlaka gelip görmeli. Ondan sonra kararini vermeli. Bu insanlara savasta sunulan alicenapligi bu kez ülkenin tekrar imari için göstermek gerekiyor.