Yunanistan'in Türkiye’ye Karsi ‘Ortodoks Kusak’ Olusturma Plani
Dünya Gündemi Sayi 91, 9 Ekim 2006

Yunanistan, Moldova’da Rusça yayinlanan çesitli gazetelerde, maddi menfaat
karsiligi Türkiye ve Türkçe karsiti yazilarin yayinlanmasini sagliyor.
Yunanistan’da yayinlanan gazetelerde de, Gagavuzlarin Elen kökenli
olmasina karsin, Türkçe konustuklari, öte yandan, Yunanistan ile Gagavuz
Yeri arasindaki kültürel iliskilerin hizla gelistigi, karsilikli
heyetlerin ziyaretleriyle egitim ve kültür alanlarinda baglarin güçlendigi
temalarini isleyen yazilara yer veriliyor. Yunanistan bölgeye gönderdigi
arastirmaci-yazarlar vasitasiyla Moldova’da çesitli sehirlerin
kütüphanelerinde arastirmalar yaptirarak, Gagavuzlarin tarihi ve kökenleri
hakkinda yanli raporlar hazirlatiyor. Buna bir örnek olarak, Kibris
vatandasi bir bilim adami, Gagavuz Yeri’nde yapilan çesitli etkinlikleri
vesile kilarak, Gagavuzlarla samimiyet kurmaya çalisiyor ve Gagavuzlarin
tarihsel kökenlerinde Ortodokslugun önemine ve Gagavuzlarin Yunanistan ile
olan akrabalik baglarina dikkat çekiyor.

95. Sayimizin Mansetini Kafkasya Uzmani Naciye Saraç Yazdi

Naciye Saraç
Global Yorum Kafkasya Uzmani

TÜRKIYE, Ankara: Balkanlarda Türkiye’ye karsi bir Ortodoks ekseni
olusturma çabasinda olan Yunanistan, son dönemde Ortodoks Hiristiyan olan
Gagavuzlari kendi propagandalari dogrultusunda yönlendirmek için
çabalarini artirdi.
Yunanistan tarafindan Moldova’daki Gagavuzlara yönelik yürütülen çesitli
projelerde, Gagavuzlara maddi yardim temin edilmesi ve Yunanca
ögretilmesi, Gagavuzlarda gerçek ve objektif tarih bilincinin gelismesi
için katkida bulunulmasi, Yunanistan’a müteakip defalar getirtilecek olan
bu kesimin Yunan devletine sempati beslemelerini temin etmek üzere sosyal
içerikli çesitli çalismalarin ve programlarin yapilmasi, Yunan
vatandasliginin cazip hale getirilmesi ve hatta bazi Gagavuzlarin
Yunanistan vatandasligina alinmalari amaçlaniyor.

Çogunlugu Türkçe konusan Ortodoks Hiristiyan Gagavuzlar, bugün Moldova
Cumhuriyeti’nin Bucak (Beserabya) bölgesindeki “Gagavuz Yeri”nde yasiyor.
Yasayan Türk lehçelerinden olan Gagavuz Türkçesini konusuyorlar. Nüfus
olarak çok kisitli bir topluluk olmalarina ragmen Türk kültürüne çok
baglilar. Öte yandan, Türkiye, Cumhuriyeti’nin kuruldugu ilk yillardan
itibaren Gagavuz Türklerine her konuda destek saglamaya çalisiyor ve özel
ilgi gösteriyor. Hamdullah Suphi Tanriöver’in T.C. Bükres Büyükelçisi
oldugu dönemde (1931-1944) Gagavuzlar Türkiye’nin gündemine geldi. Bu
dönemde Gagavuz Yeri’nde Türkçe kurslari açilarak, Türkçe kitaplar
gönderildi. Öte yandan bazi Gagavuzlar seçilerek Türkiye’de yüksek ögrenim
görmeleri saglandi. SSCB’nin dagilmasiyla birlikte Gagavuzlar tekrar
Türkiye’nin gündemine girdi.
Türkiye, Gagavuzlara yardim mahiyetinde bir çok program ve proje
gerçeklestirdi. Faaliyetler, egitim alaninda yogunlasti.

Bunun yaninda insani yardim ve saglik malzemesi gönderildi, Gagavuz
ögrenci ve ögretmenlere Türkiye’de çesitli sürelerle Türkçe yaz kurslari
verildi. Gagavuz Yeri’ndeki Komrat Devlet Üniversitesi’ne Türkiye’den
ögretim elemani gönderilmesi için alt yapi çalismalari baslatildi, ayrica
üniversiteye çok sayida kitap gönderildi ve maddi yardimda da bulunuldu.
Türkiye’nin finansmaniyla Gagavuz Yeri’nde içme suyu saglanmasina yönelik
çalismalar yürütüldü. Çesitli Türk firmalarinca bölgeye yatirimlar
yapildi. Buna karsin, Yunanistan’in ve Güney Kibris Rum Yönetimi’nin
Gagavuzlara yönelik faaliyetlerinde din, bir mesruiyet araci olarak
kullaniliyor ve bu unsur, maddi kaynakla desteklenmek suretiyle daha
çekici hale getirilmek isteniyor. Rum Yönetimi, Yunanistan’in
yönlendirmesiyle Ortodoks Hristiyan olan Gagavuzlar arasinda Yunanistan
lehine kamuoyu olusturulmasi için çabalarini artirdi. GKRY, Gagavuz
Yeri’ndeki kiliselerin rehabilitasyonu için zaman zaman maddi yardimda
bulunuyor, bölgede Ortodokslugu öven bildiriler dagitiyor.

Yunanistan’in Gagavuzlara dönük faaliyetlerinde Selanik yakinlarinda
bulunan ve nüfusunun büyük ölçüde Gagavuz asillilarin yasadigi Orestiada
kasabasi da, önemli bir rol oynuyor. Gagavuz gençleri özellikle yaz
aylarinda gruplar halinde Yunanistan’da misafir ediliyor, gençler bu
vesileyle Yunanistan’daki soydaslariyla biraraya getiriliyor. Bu meyanda
Yunanistan’daki Gagavuz asilli nüfusun varligi, Gagavuzlarin soyunun
Bizans Imparatorlugu’na dayandigi iddialarinda gerekçe olarak kullanilmaya
çalisiliyor.
Bu amaçla sözde bilim adamlari ve papazlari göndererek, propaganda
çalismalarini sürdürüyor. Moldova radyo ve televizyonunun Gagavuzlara
yönelik bölgesel programlarinda yapilan canli sohbet ve tartisma
programlarina telefon baglantisi ile katilan bu kisiler, programlarda,
Yunanistan’da yasayan Gagavuz kökenlilerin refah içinde yasadiklari,
Moldova’nin ekonomik durumundan ötürü mecburen Türkiye’ye çalismaya giden
Gagavuzlarin ise Hiristiyan olmalari dolayisiyla Türkler tarafindan zor
sartlar altinda çalistirildigi, tezini savunuyor.

Yunanistan ayrica, Moldova’da Rusça yayinlanan çesitli gazetelerde, maddi
menfaat karsiligi Türkiye ve Türkçe karsiti yazilarin yayinlanmasini
sagliyor. Yunanistan’da yayinlanan gazetelerde de, Gagavuzlarin Elen
kökenli olmasina karsin, Türkçe konustuklari, öte yandan, Yunanistan ile
Gagavuz Yeri arasindaki kültürel iliskilerin hizla gelistigi, karsilikli
heyetlerin ziyaretleriyle egitim ve kültür alanlarinda baglarin güçlendigi
temalarini isleyen yazilara yer veriliyor. Yunanistan bölgeye gönderdigi
arastirmaci-yazarlar vasitasiyla Moldova’da çesitli sehirlerin
kütüphanelerinde arastirmalar yaptirarak, Gagavuzlarin tarihi ve kökenleri
hakkinda yanli raporlar hazirlatiyor. Buna bir örnek olarak, Kibris
vatandasi bir bilim adami, Gagavuz Yeri’nde yapilan çesitli etkinlikleri
vesile kilarak, Gagavuzlarla samimiyet kurmaya çalisiyor ve Gagavuzlarin
tarihsel kökenlerinde Ortodokslugun önemine ve Gagavuzlarin Yunanistan ile
olan akrabalik baglarina dikkat çekiyor.

Yunanistan Ortodoks kiliseleri kongreleri ve Ortodoks yilbasi
kutlamalarini vesile kilarak, Gagavuz Yeri kiliselerinden papaz ve Gagavuz
milletvekillerini ülkesine davet ediyor.
Türkiye’nin Kongaz ve Volkanes bölgelerinde bulunan okullari vasitasiyla
Gagavuz halki üzerinde kurdugu etkinlige son vermek amaciyla, bu kurumlara
karsilik olarak resmi bir Yunan Okulu açmanin bir zorunluluk oldugunu
savunan Yunanistan, 2002 yilinda yine Kongaz’da Yunanistan’in tezleri
dogrultusunda egitim verecek bir Ortodoks Lisesi açma girisimlerinde
bulundu. Yunanistan, Gagavuz halkinin etnik olarak Yunan oldugu iddiasinin
güçlendirilmesi amaciyla din faktörünün yanisira, okullar kurarak genis
çapli bir propaganda çalismasi baslatmayi amaçliyor. Ancak, bu girisimi
henüz sonuçlandiramadi.
Gagavuzlarin Türklük özelliklerinin zayif oldugu iddiasini kuvvetlendirmek
ve Hiristiyan/Ortodoks olmalari ve Yunanistan’da da yogun olarak
yasadiklari bölgeler bulunmasi nedeniyle Yunan kökenli olduklari tezini
savunmak amaciyla kurulan “Gagavuz Hiristiyan Ortodoks Fonu” Ekim 2002’de
Kongaz sehrinde bir büroda çalismalarina basladi.

Gagavuzlari Ortodoksluk unsurunu öne çikararak Yunanistan lehine kazanma
plani kapsaminda kurulan fonun, NGO statüsünde olmasi, Yunanistan
Kiliseler Birligi’nden para aktarilmasinda kolaylik saglamasi bakimindan
tercih edildi. Büroda, Kongaz sehrinde çesitli kiliselerde görevli
papazlar gönüllülük esasina göre çalisiyor. Büroda, Gagavuz Yeri’nde
kiliselerde bulunan dini yayinlarin envanteri çikarilarak, Kibris ve
Yunanistan’dan gönderilen her türlü dini yayinin dagitimi da yapiliyor.
Fon, Yunanistan’dan bazi sirketlerden bankalar vasitasiyla aktarilan maddi
yardimlarla finanse ediliyor. Fonun kisa vadeli amaçlari arasinda,
öncelikle din görevlilerinin Yunanistan’a gönderilerek egitimlerinin
gelistirilmesi, Gagavuz Yeri’ndeki kiliselerin onarim ve bakiminin
saglanmasi da yer aliyor.

Fon tarafindan zaman zaman Gagavuz milletvekilleri, papazlar ve
gazetecilerden olusan gruplara yönelik Yunanistan’in Afon Adasi’nda
bulunan ve Ortodokslarin kutsal hac yerleri arasinda yer alan Hiristiyan
Ortodokslari (Manastir) Merkezi’ne, geziler düzenleniyor. Fon ayrica,
Yunanistan’in zengin isadamlarinin finansman destegiyle, Gagavuz Yeri’nden
bazi yetkililerin, Gagavuz Yeri’nde Yunanistan sirketlerine yatirim
alanlari bulmak, kiliselere destek saglamak amaciyla Yunanistan ve Güney
Kibris Rum Kesimi’ne gitmesini sagliyor. Fon tarafindan bazi Yunan
sirketlerinin maddi destegiyle Gagavuz köylerinin kiliselerinin onarimi ve
bazi sehirlere kilise yapilmasi çalismalari yürütülüyor.
Yunan devleti, son dönemde Gagavuz halki ile iliskilerin hizlandirilmasina
yönelik bir politikayi uygulamaya koydu.

Bu kapsamda, Yunanistan Göç Politikasi Enstitüsü (IMEPO) Baskani
Aleksandros Zavos, Kasim 2005’te, IMEPO’nun Uluslararasi Göç Örgütü ve
ilgili sivil toplum kuruluslariyla birlikte gerçeklestirdigi ve Yunanistan
Disisleri Bakanligi’na bagli “Hellenic Aid” adli kurulus tarafindan
finanse edilen, insan kaçakçiligi kurbanlarinin toplumla bütünlesmelerini
ve istihdam edilmelerini amaçlayan “Ithaca” programinda kat edilen
mesafeyi görmek amaciyla bir Gagavuz köyünü ziyaret etti. Zavos, yaptigi
açiklamalarda köyde yasayan ve yaslari 18 ila 45 arasinda degisen
kadinlarin topluma kazandirildiklari, insan kaçakçiligi kurbanlarinin
Türkiye, Romanya, Kibris ve Yunanistan’da Moldova’daki ortalama aylik maas
olan 50 Dolarin bes kati maasla tezgahtar, çocuk bakicisi veya garson
olarak is bulma vaadiyle kandirildiklarini iddia etti.

Yunanistan devlet televizyonunda Ocak 2006’da Yunanistan’da yasayan
Gagavuzlarailiskin yayinlanan programda da, Yunanistan’daki Gagavuzlarin
örf-adetleri, yasam tarzlari gibi konulari islendi ve Selanik ile Dedeagaç
yakinlarindaki köylerde yasayan Gagavuzlarin görüntülerine yer verildi.
Program çekimlerinden, Gagavuzlarin arka planda, kendi aralarinda çok
akici bir Türkçe lehçesi ile konustuklari ve Türkçe olarak türküler
seslendirdikleri gözlenmesine karsin, program boyunca yapilan
açiklamalarda bu hususa hiç deginilmedi. Aksine sözkonusu topluluklarin
Yunan asilli ve Hiristiyan olduklari hususuna atifta bulunuldu.

Yunanistan’in Gagavuzlara yönelik politikasinda “Thrakiki Etherya” isimli
dernek etrafinda bir araya gelen grup üyeleri önemli rol oynuyor.
Baskanligini “Kibris Rum Bankasi” Gümülcine Subesi Müdürü Andonis
Liapis’in yürüttügü dernegin faaliyetleri, Yunanli zengin isadamlari ile
Gümülcine’de Yunanca yayimlanan ve Türkiye karsitligi ile ön plana çikan
bir yerel gazetenin sahipleri tarafindan finanse ediliyor.

Yunanistan bölgede Hellenizmi ve derinligini ortaya çikarmak için ciddi
çabalar sarf ediyor. Bu kapsamda, Trakya Eteryasi tarafindan Temmuz
2006’da Gagavuz Yeri’nde Yunanca ögrenen Moldovali Gagavuzlarla ilgili bir
etkinlik düzenlendi. Gagavuz bölgesinde Eterya tarafindan bir ev satin
alinip, bugün bölgede olmayan Yunan diplomatik misyonunun ileride bu evi
merkez olarak kullanmasini planlaniyor.

Türkiye, bagimsizligini kazanmasindan sonra Moldova’yi ilk taniyan ülkeler
arasinda yer aliyor. Türk ve Moldova halklari, 300 yili askin bir süre
beraber yasadi. Türkiye, Moldova’nin bagimsizligina, toprak bütünlügüne ve
egemenligine büyük önem veriyor. Türkiye ile Moldova, bugün Karadeniz
havzasinda yürütülen isbirligi çabalarina katkida bulunan ve bölgedeki
baris ve istikrarin korunmasi için çaba gösteren iki dost ülke konumunda.
Türkiye ile Moldova arasindaki iliskilerde önemli bir köprü görevi gören
Gagavuz Yeri’ndeki gelismeler de Türkiye tarafindan yakindan izleniyor.
Türkiye, Gagavuz Yeri’nde yürüttügü projelere ve bölgeyi sosyal ve
ekonomik bakimdan gelistirmeye yönelik Türk isadamlarinin çalismalarina
destek olmaya ve katki saglamaya devam edecek. (5 Ekim 2006)