Bulgaristan ve Romanya'nin 'üçüncü sinif' AB üyelikleri
Semih Idiz, Milliyet, 6 Ocak 2007

AB üyeliginin sevincini yasayan Bulgar ve Romenler gerçeklerle çabuk tanisacaklar. Ingiliz Independent gazetesi de zaten bu ülkelerin "üçüncü sinif üye olacaklarini" daha eylül ayinda yazdi.
Her iki ülkenin baslica sorunu ekonomik geri kalmisliktir. Sokaktaki Bulgar ve Romen için AB üyeliginin önemi de su asamada tümüyle bununla ilgilidir. Bunu, önceki gün BBC'de yayimlanan bir haber de dogruladi.
"Turist" olarak trenleri doldurup Bati Avrupa yoluna düsen Bulgarlarin hemen hemen hepsi, "Burada is yok, Avrupa'ya gidiyorum" diyordu. Bu bile AB'de yeni bir "kaçak isçi" sorununun yasanacagini gösteriyor.
Akla ilk gelen, tabii ki, "Ne kaçak isçisi, bunlar AB üyesi degil mi?" oluyor. Fakat serbest dolasim hakkindan ne bir önceki genislemede katilan 10 ülke eksiksiz yararlanabiliyor, ne de Bulgarlarla Romenler yararlanabilecekler.

Tek fark vizesiz girmeleri
Hatta bu iki ülkenin durumu daha da kötü, zira bir önceki genislemede AB'ye katilanlara en azindan Ingiltere, Irlanda ve Isveç serbest dolasim hakkini tanimislardi. Oysa bugün Bulgaristan ile Romanya'dan isçi isteyen ülke yok gibi.
Burada bir hususa daha isaret etmek gerekiyor. Tüm AB üyelerinin serbest dolasim hakkina koyduklari sinirlamalari en geç 2014'e kadar kaldirmalari gerekiyor. Ancak Fransa, Avusturya ve Hollanda gibi AB'nin "imtiyazli üyeleri" daha simdiden, "Ileride sektörel ihtiyaca göre ve çalisma iznine tabi olarak adam aliriz" demeye basladilar.
Özetle, AB üyesi olan bir Bulgar veya Romenin "serbest dolasim" açisindan su anda bir Türkten tek farki, turist olarak Avrupa'ya vizesiz gidebilecek olmasidir. Ancak, bu hakkin istismar edilmesiyle ileride Bulgar ve Romen "turistlere" de sinirlamalar getirilebileceginden simdiden söz edilmeye baslandi bile.
Bu arada, kapilarini bir önceki genislemeyle gelen üyelere açmis olan Ingiltere ve Irlanda'nin da gözü korktu. Zira Ingiltere'ye çogu Polonyali 600 bin, Irlanda'ya ise çogu Baltik ülkelerinden 200 bin issiz akin etti. Her iki ülke bu sayede aslinda ekonomik canlanma yasadilar.

AB üyeligi neye yariyor?
Ama ileriye dönük sosyal endiseler nedeniyle Bulgar ve Romenlere ayni hakki tanimayacaklarini da açikladilar. Ingiltere, sadece tarim sektöründe çalismak üzere sinirli sayida vasifsiz isçi alabilecegini söyledi, o kadar.
Türkiye'de AB üyeligine sadece "serbest dolasim" gözüyle bakanlar için bunlar uyarici olmali. Yeni üyeler için mallarin serbest dolasimi konusu da benzeri bir sekilde karisik. Bunu özellikle tarim ürünlerinde görüyoruz.
"AB üyeligi neye yariyor o zaman?" Akla bu durumda gelen soru bu oluyor. Bulgaristan'daki Türklerin üyelik sayesinde garanti altina aldiklari insan ve azinlik haklari, AB üyeliginin bu asamadan sonra esas itibariyle hangi açilardan yararli olacagina isaret ediyor. Bizdeki AB aleyhtarlarinin, aynen Bulgaristan'daki Türk düsmani Ataka Partisi mensuplari gibi, AB üyeligine niçin karsi çiktiklari da böylece daha iyi anlasiliyor.
AB konusundaki bu "karsilastirmali" yazilara ileride de devam etmeyi umuyorum, zira kaldirdikça tasin altindan gerçekten ilginç seyler çikiyor ortaya.

sidiz@milliyet.com.tr