Azinlik vakiflari
Taha Akyol, Milliyet, 11 OCAK 2007

AIHM, Fener Rum Lisesi Vakfi'nin açtigi tapu davasi üzerine bir içtihat olusturdu: Buna göre vakiflarin eskiden herhangi bir tarihte tapu kaydiyla sahip oldugu tasinmazlar, devletlerin veya mahkemelerin karariyla baskalarina devredilemez.
Vakiflarin kurulus senetleri degistirilemez.
Iste bu iki gerekçeyle, AIHM, Fener Rum Vakfi'nin 1974 yilina kadar tapuyla sahip oldugu tasinmazin Türkiye tarafindan ya iadesine veya tazminat ödenmesine karar verdi.
AIHM'nin bu karari Türkiye'de, azinlik vakiflarinin eskiden sahip oldugu tasinmazlari geri almalari için emsal teskil edecek. Hatta kamulastirilmis Müslüman vakiflari için de emsal teskil edip etmeyecegi tartisilabilir.
Önemli bir konu daha var: AIHM'nin karari Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya ve Sirp bölgesinde kamulastirilmis veya özel kisilere devredilmis Müslüman Türk, Arnavut ve Bosnak vakiflarinin eskiden sahip olduklari tasinmazlari geri alabilmeleri için de kesinlikle bir emsal olusturmaktadir.

Balkan vakiflari
Konuyu Basbakan Yardimcisi Mehmet Ali Sahin'le görüstüm. Bu hususu kendilerinin de dikkate aldigini, incelediklerini söyledi. Henüz yasalasmamis vakiflar tasarisinda "Dis Iliskiler Genel Müdürlügü" kurulmasini öngördüklerini anlatti.
Tasari yasalastiginda bu genel müdürlük yurtdisinda kalmis vakif eserlerimizin restorasyonuyla ilgilenecegi gibi, mahkemelik konularda hukuki yardim da saglayacak.
Tabii görev öncelikle Balkan derneklerine ve Balkan ülkelerindeki Müslüman cemaatlere, Türk, Arnavut ve Pomak azinliklar ile Bosnaklara düsüyor.
Hem vakif tasinmazlarinin ve hukuki belgelerinin tespiti hem mevcut vakif yöneticilerinin AIHM içtihadi konusunda bilgilendirilip dava açmaya yönlendirilmesi için...

AIHM'nin ölçüsü yok!
AIHM kararlarindaki bir çarpikliga da Mehmet Ali Sahin dikkatimi çekti. Vakif tasinmazlarinin bedeli konusunda AIHM'nin adeta 'ölçüsü' yok. Iki örnek:

Istanbul Beyoglu'nda Asmalimescit Mahallesi'nde 505 metrekare genisliginde "gazino ve apartman vasifli" tasinmaza AIHM 910 bin euro deger biçiyor. Türkiye'nin, Fener Rum Vakfi'na ya bu parayi ödemesine veya tasinmazi devretmesine hüküm veriyor.
Yine Beyoglu'nda Sehitmuhtar Mahallesi, Istiklal Caddesi'nde 86 metrekarelik bir "kâgir ve dükkân vasifli ev" için AIHM tam 2 milyon 200 bin euro deger biçiyor! Türkiye'nin ya bu parayi veya bu tasinmazi Yedikule Surp Pirgiç Ermeni Hastanesi Vakfi'na vermesini kararlastiriyor.
Kararin hukuki tartismasi bir kenara, bu kadar fark olur mu?! Üstelik daha küçük tasinmaza anormal derecede daha yüksek bedel!
AIHM gerektiginde dava konusu yerlere 'bilirkisi' niteliginde inceleme heyetleri gönderiyor. Ama böylesine masa basi, keyfi takdiri, Strasbourg'daki AIHM'nin tasinmaz bedelleri konusunda adeta hiçbir 'ölçü'ye sahip olmadigini da gösteriyor!
Emlakten anlayanlara sordum, bu bedel takdirinin "ölçüsüz ve astronomik" oldugunu söylediler.
AIHM'nin içtihatlari elbette hukuken tartisilabilir, 'adli hata' da olabilir. Ama AIHM 'haksiz ticari kazanç' kapisi haline gelmemeye dikkat etmelidir; saygin olmak istiyorsa.