Haydi, gelin baris yapalim
Referans gazetesi/ 09.06.2007 / Nabi Yagci / Yorum      
 
Bugüne dek “baris” dendiginde akla, karsi karsiya gelmis, savasmis iki ordu veya iki devletin bir masada oturup baris anlasmasi yapmalari gelirdi. Dün birbirleriyle savasmis, kavga etmis halklarin, ordulari, askerleri ve hükümetleri aradan çikararak dogrudan kendi aralarinda baris yapmalarinin örnekleri sanirim yok gibidir. Ancak günümüzde bu alanda bir ilk gerçeklesiyor. Halklar arasi demokrasi, baris ve uzlasma için dogrudan sivil girisim.

Geçen hafta bu amaçli bir girisimden söz etmistim: “The Center for Democracy and Reconciliation in Southeast Europe (CDRSEE)- Güneydogu Avrupa’da Demokrasi ve Barisma Için Merkez." Bu girisim misyonunu, geçmisi, inanci, fikirleri, cinsiyeti, yasi ve yetenekleri ne olursa olsun degisik insanlari kucaklama, bu bölgede demokratik degisimi destekleme ve tesvik etmek olarak belirlemis. Bu amaçla dün kavga etmis, savasmis halklar içinden bir grup insan bir araya gelip bir sivil girisim olusturmuslar. Içlerinde Türkiye’den de Selçuk Erez ve Neslihan Tombul var. Öte yandan tüm dünyadan çok genis bir sponsor agi yaratilmis durumda. Sponsorlar arasinda Türkiye’den Sabanci Üniversitesi (Halil Berktay), Pekin Baran, Yunanistan-Türkiye Isadamlari Konseyi’nden Osman Kavala da var.



Katilim herkese açik

Geçmiste ve günümüzde pek çok gerginliklere, savaslara ve kiyimlara sahne olmus olan Avrupa’nin bu parçasinda güçlü demokrasilerin yaratilmasi ve gerçek bir barisin tesisinin istikrar için temel oldugunu ama bunu saglayabilmenin kendine özgü yollarinin bulunmasi gerektiginden yola çikan bu girisim, bu amaçlara dayatmaci çözümler degil uzlasma ve tartismaya açik katilimlar ve ittifaklarla varilabilecegini söylüyor.

Sözünü ettigim merkez bu amaçla seminerler, akademik konferanslar, anketler, ders kitaplarinin gözden geçirilmesi, egitim toplantilari, kültür ve sanat programlari yoluyla bir dizi aktivite gerçeklestiriyor. Özellikle bölge ülkeleri arasinda ders kitaplari, okullardaki dersler, medya, popüler kültür, sanat ve bölgesel gençlik eylemleri yoluyla bilgi ve deney degis tokusunun önemli sonuçlar verdigi saptaniyor.

Su önemli noktanin da alti çiziliyor: Ekonomik, sosyal ve diger sorunlarin yerel çözümlerle halledilmesi gerekir. Bölge halkina kendileri için yardim etmek yani kendilerinde var olan yetenekleri, kapasiteyi görmeleri için geçmis ve gelecek arasinda köprü kurmak, dönüsüm geçiren bu bölgede refah ve baris için temel bir noktadir.



Avrupa Konseyi destegi

Bu girisim Avrupa Konseyi tarafindan desteklenmekte. Maalesef Avrupa Birligi (AB) ve genelinde Avrupa’daki gelismeler ülkemizde son derecede dar bir açidan ele aliniyor. Türkiye’nin AB’ye üyeligi çerçevesinde ve çok dar bir siyasi görüs ile bakiliyor ve gerçekte üyeligimizi de ilgilendirecek isin diger ve özellikle kültür boyutu göz ardi ediliyor. Bu alanda ne olup bittigiyle Türkiye’nin ne yaptigi veya yapmadigiyla çok ilgili degiliz. Oysa gelismelere siyasi alanla sinirli olmayan biçimde bakabilirsek ve bunlari kamuoyumuza aktarabilirsek AB üyeligine önyargilarla, bilgi eksikligiyle, algilama yanlislariyla uzak duranlar için de önemli bir aydinlanma olacak. Ayrica AB üyesi olmasak bile Türkiye Avrupa Konseyi üyesi olarak zaten konunun içindedir.

Avrupa Konseyi’nin egitim ve kültür çalismalarindan sorumlu olan, Kültürel Isbirligi Konseyi adiyla bir birimi vardir. Bu konsey daha 1954’te imzalanan Avrupa Kültür Anlasmasi’nin yükledigi sorumluluklari yerine getirmeye çalismakta. Bu amaç için su alt komiteler kurulmus: Egitim Komitesi, Yüksekögretim ve Arastirma Komitesi, Kültür Komitesi, Kültürel Miras Komitesi. Bir dizi proje yürürlükte. Örnegin Orta ve Dogu Avrupa’da yüksekögretim mevzuatinda reform, demokratik yurttaslik için Avrupa arastirmalari gibi.

Diger yandan ülkemizin hiç düsmeyen siyasi tansiyonu nedeniyle kültürel  etkinlikler gereken ilgiyi bulamiyor, çogu kez haberimiz bile olamiyor. Ülkemizde gerçeklestirilmis olan bir etkinligi sevgili dostum Zehra Senoguz  mektubuyla bana duyurdu, etkinligin tam programini da mektubuna ilistirmis. Konuya dair fikir vermek amaciyla bu programin tümünü degil ama seçme yaparak okurlarima aktaracagim.



Tarihi birlikte yazmak

Mektubunda söyle diyor: “Aslinda bulamadigim için gönderemedigim bir arastirma kitabindan söz etmeden geçemeyecegim. Ayse Erzan’in basinda oldugu 'Ders Kitaplarinda Insan Haklari Projesi'nin bir çalismasi olan bu yayin beni çok çarpmisti. 'Ögretmen ve ögrencilerin gözünden ders kitaplarinda insan haklari' ile ilgili anket sonuçlarinin yer aldigi bu çalismalar; TÜBA, Tarih Vakfi yaninda, Türkiye Insan Haklari Vakfi, Insan Haklari Egitimi Onyili Ulusal Komitesi ile Avrupa Komisyonu ve Açik Toplum Enstitüsü isbirligiyle yürütüldü.

Sözünü ettigim arastirmadan aklimda kalanlara göre benim için en önemli sonuç, ögrenci ve ögretmenlerin tutumunda, 'yerel/gelenekçi/yüzü geçmise dönük' olanlarla 'evrensel/disa açik/yüzü gelecege dönük' olanlarin oranlarinin hemen hemen ayni olmasi (yüzde 35'ler gibi). Yine aklimda kalan bir saptama ise gelenekçilerin bugünle barisik olmamasi yaninda dünle de sorunlu olmalari. Disa dönük olanlar ise dünle daha barisik idiler.

Daha sonra izlenimlerimi aktarmaya çalisacagim, 'Tarihi Birlikte Yazmak: Avrupa’da Tarih Dersleri ve Ders Kitaplari' toplantisini, 18-19 Mayis 2007 tarihlerinde Notre Dame de Sion Lisesi'nde izlemistim.

Toplanti, Istanbul Fransiz Anadolu Arastirmalar Enstitüsü (IFEA) tarafndan Notre Dame de Sion Lisesi ve Istanbul Orient-Institut isbirligiyle düzenlenmisti.

Simdilik oturum ve teblig basliklarini yazacagim. Selamlar.”



Avrupa tarihi yeniden

Tarihi Birlikte Yazmak: Avrupa’da Tarih Dersleri ve Ders Kitaplari: 18 Mays 2007 Cuma

Milli tarih anlatiminin ötesine nasil geçilebilir?

Oturum baskani: Alexandre TOUMARKINE (IFEA)

Milli tarihi yeniden okumak ve bunu dis dünyaya açmak: Türkiye deneyimleri

Ahmet KUYAS (Galatasaray Üniversitesi):

TÜSIAD tarih ders kitabi: Uluslararasi bir çerçevede ulusal tarih

Faruk ALPKAYA (Tarih Vakfi, Ankara Üniversitesi SBF):

Tarih Vakfi’nin tarih ders kitabi.

Uluslararasi çatismalarin ötesinde

Pierre MONNET (EHESS-Conseil Scientifique de l'Université franco-allemande):

Fransz-Alman (Nathan-Klett) ortak ders kitabinin olusumu.

Alain DELISSEN (Directeur du Centre de recherches sur la Corée-EHESS):

Çin-Kore-Japon ortak tarih ders kitaplari



19 Mayis 2007 Cumartesi

Gelisim sürecinde bir çalisma: Güneydogu Avrupa tarih yazimi

Étienne COPEAUX (Türk ders kitaplari üzerine uzman tarihçi)

Christina KOULOURI (Université du Péloponnèse, Corinthe - Center for Democracy and Reconciliation in Southeast Europe, Thessalonique):

Bölünmüs bir cografyada ortak bir tarih ögretmek: Güneydogu Avrupa’da Demokrasi ve Barisma Merkezi’nin tarih ders kitaplari.

Stefan IHRIG (Georg-Eckert Institut, Braunschweig):

Türkiye Avrupa’da mi? Tarih ders kitaplarinda Türkiye ile Avrupa arasinda köprü olarak Balkanlar.

Irena STEFOSKA (Institut national d'Histoire, Skopje):

Çokkültürlü ve çokuluslu toplumlarda tarih ders kitaplari ve tarih dersleri: Makedonya Cumhuriyeti örnegi.

Nikos SIGALAS (IFEA):

Yeni Yunan tarih ders kitabi etrafindaki polemik.

Hayrettin KAYA (Notre-Dame de Sion Lisesi Tarih ögretmeni):

Türkiye’de tarih dersi araçlari ve yeni ders kitaplarini nasil kullanmali?