Rumelillier anlatiyor-1
Tercüman Gazetesi, 18 Haziran 2007

   SUNUS
DIL Iskelesi’nden karaya çikisinda bir askeri mizika mars çalmaya baslar, Samsun Mutasarrifi Ethem Bey, Polis Müdürü Refik Koraltan, askeri komutan ve belediye reisi, diger birkaç memurla beraber ilerleyerek Mustafa Kemal Pasa’ya ve yanindaki 18 arkadasina “Hosgeldiniz” derler. Etrafta saskin bakislarla durumu izleyen birkaç balikçidan baska kimse yoktur. Pasa ve yaverleri dogruca hemen yakinda bulunan Muntika Palas Oteli’ne yürüyerek yerlesirler. Bu otel de bir gün önce bulunabilmistir. Mutasarrif Ethem Bey, “Muhasebe-i Hususiye” Müdürü Osman Bey’i çagirarak gelen heyete ikamet olarak bir yer bulmasini ister Osman Bey de sonunda burayi bulmustur ama heyetin kalacagi bu binada hiç esya yoktur. Çaresiz o aksam tüm memurlarin evlerinden yatak, yorgan ve çesitli ev esyasi temin edilir. Muntika Palas Otel, bir günde oturulabilir hale getirilir. Pasa biraz dinlendikten sonra Samsun’a sagsalim ulastigini bir telgrafla annesine bildirir. O sirada bir Ingiliz torpidosunun limana demir atmakta oldugunu emir eri Halit, nefes nefese pasaya aktariyordu. Pasa, dürbünle zirhliyi uzun uzun seyretti. Pasa, emekli Harbiye Naziri Rauf Orbay’a bu yolda ölmeyi tercih ettigini söyledi. Emektar Bandirma vapuru, Çalti Burnu açiklarinda dumanini keyifle savurarak Trabzon’a dogru yol alirken Ingiliz torpidosu da limana demir atiyordu. Bu gecikme gerçekten de Allah’in Türk ulusuna bir lütfuydu. Yolda biraz daha oyalansalar ya Ingilizler’e yakalanacaklar belki de batirilacaklardi. Olay söyle gelismisti: Mustafa Kemal Pasa, Istanbul’da vapura bindigi zaman karargahini olusturan 18 kisiden ayri olarak gemide iki sürpriz yolcu daha vardi. Bunlardan biri Albay Refet Bele biri de Sinop’a yeni mutasarrif olarak atanan Mazhar Tevfik Bey’di. Pasa, Refet Bey’i Sivas’a 3’üncü Kolordu Komutani olarak götürmek istiyordu.
‘Devrim’ yolunda 16 Rumelili
Refet Bey, Atatürk ile Samsun’a çikanlar arasindadir ama 18 karargah mensubu arasinda degildir. Mazhar Tevfik Bey ise yeni atandigi Sinop’a gitmektedir. Pasa, bir ara Sinop’tan karayoluyla Samsun’a ulasmayi düsünür ama yolun çok güç ve uzun oldugunu ögrenir, vazgeçer ve Samsun’a tez ulasmak için yola koyulur. Pasa Samsun’a ulastiginda hafif bir kahvalti yapar ve mutasarrifliga gider. Samsun’da bulunan 15’inci Tümen Komutaninin görüslerini kendininkiyle ters düstügünü görerek Refet Bele’yi Tümen Komutanligi makamina oturttu. Böylece Samsun, onlarin eline geçmis demekti. Bir Rumelili olan Mustafa Kemal Pasa, 19 Mayis 1919’da Samsun’a çiktiginda beraberinde kendisinin seçtigi 18 arkadasi vardi. Pasa’nin “devrime” giden yolda adimi birlikte attigi arkadaslarindan 16’si Rumelili idi.



--------------------------------------------------------------------------------

Siyasette daha fazla koltuk istiyoruz
Kurtulus Savasi’nin öncüleri Rumelililer, siyasal partilerde yerlerinin az oldugunu söylüyor. Rumeli Balkan Federasyonu Genel Sekreteri Yüksel Pektezel, “Rumelililer siyasette kendilerini kabul ettiremiyorlar” dedi
TÜRK basininda Rumelililerle ilgili bugüne kadar çok fazla yazi dizisi yayinlanmadi. Oysa genel nüfus içinde sayilari 38 milyonu buldugu söylenen Rumelililer, seslerini duyarmak için büyük bir çaba içindeler. Yüzlerce dernek kurdular. Konferanslar gerçeklestiriyorlar. Kültürlerini anlatan birçok dergi ve gazete çikardilar. Ancak bir alanda, siyasette yalnizlar. Cumhuriyet tarihinin imza sahipleri Rumelililer, günümüz siyasi partilerinde daha fazla koltuk sahibi olmak istiyorlar. Istanbul Trakyalilar Kültür ve Dayanisma Dernegi’nin kurucularindan, Rumeli Balkan Federasyonu Genel Sekreteri Mali Müsavir Yüksel Pektezel ile bugünün siyasal sekillendirmesindeki Rumelililer’i konustuk. Pektezel, ayni zamanda Istanbul Bahçelievler Belediyesi Meclis Üyesi.
Siz Rumeli’nin neresindensiniz?
Ben Trakya dogumluyum. Annem ve babam ise Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç etmisler. Rumeliliyiz. Rumeli Balkan Federasyonu hem Trakyalilar’dan hem Bosnaklar ve Bulgar göçmenlerden olusuyor. Bugün federasyona bagli 30’un üzerinde dernek var. Içisleri Bakanligi’ndan aldigimiz bilgilere göre ise Türkiye’de yaklasik 38 milyon Rumeli kökenli vatandasimiz var. Birkaç ilin disinda Türkiye’de tüm illerde Rumeli kökenli insanlarin yasadigini biliyorum. Istanbul’da, Yozgat’ta dogan ancak soyagacina bakildiginda Rumelili olan birçok vatandasimiz var.
Istanbul Trakyalilar Kültür ve Dayanisma Dernegi’ni kurma amaciniz neydi peki?
Liseden beri Türkiye’deki siyasal ve sosyal süreci yakindan takip ediyorum. Bu süreçte bende böyle bir dernegin gerekliligi inanci belirdi. Rumelili arkadaslarima biraraya gelerek dayanisma içinde kendi kültürümüzü yasatmak için bir dernek kurmamiz gerektigi fikrimi belirttim. Çok olumlu karsilandi. 1992 yili sonunda basladigimiz dernek kurulus çalismalarimizi 1993’de resmi olarak tamamladik. Dernekte, Tekirdag, Edirne, Kirklareli ilinden üyeler var.
Özellikle büyüksehirlerde Rumelililer’in kurdugu birçok dernek ve vakif var. Bu sadece Rumelili nüfusunun fazlaliligindan mi kaynaklaniyor?
Mutlaka. Türkiye genelinde 38 milyon Rumelili oldugunu söyledim. Istanbul’da ise kökenleri Rumeli’ye dayanan yaklasik 4 milyon vatandasimiz var. Su da çarpici bir rakam: Türkiye’de çogu Marmara Bölgesi’nde faaliyet gösteren Balkan kökenli 2 bin dernek var. Son 10 yilda derneklerin sayisi oldukça artti.
Neden son 10 yil?
Bu artis, Türkiye’nin içinde bulundugu kosullardan kaynaklaniyor. Son yillarda Türkiye’deki siyasi partilerin islevlerini yeterince yerine getirememesi Rumelililer’i bu tür arayislara yöneltti. Rumelililer, siyasette kendilerini kabul ettiremiyorlar.
Bu, geçmisten gelen partilerin iç yapilandirilmasiyla ilgili bir sorun. Çünkü Rumeli ve Trakya insani, çok fazla siyasetle ugrasmamislar, aktif olarak politikanin içinde bulunmamislardir.

--------------------------------------------------------------------------------

Rumeli’nin degisen cografyasi
OSMANLI Devleti’nde Rumeli adi genellikle 15’inci yüzyilin devaminda Devlet-i Aliye-i Osmaniye konusunda Balkan Yarimadasi’nin bir bölümünü ifade etmek için kullanilmistir. 16’inci asirda Rumeli Eyaleti’nin kapsadigi alan, günümüz Bulgaristan’i, Güney Sirbistan, Mekadonya, Bosna-Hersek, Karadag, Arnavutluk ve Tesalya (Orta Yunanistan) bölgelerini içermekteydi. 17’inci yüzyildan baslayarak kurulan yeni eyaletler sonunda Rumeli eyaletinin sahasi giderek daralmis ve 1864’e gelindiginde sadece Arnavutluk ve Bati Makedonya bölgelerinden ibaret olmustur. Bu tarihten sonra yürürlüge giren Vilayat-i Umumiye Nizamnamesi ile Rumeli eyaleti safdisi edelmistir. Bugüne gelindiginde ise Rumeli cografyasi, Kuzey Bulgaristan, Bati Arnavutluk ve Mora Yarimadasi tarafindaki Güney Arnavutluk’u veya diger bir söylemle Istanbul ve Selanik, Trakya ve Makedonya’nin dahil oldugu bölgeleri ifade eder. Bugün Rumeli adi bazi zamanlar Türkiye’nin Avrupa yakasindaki bir bölgesini (Edirne, Kirklareli, Tekirdag illeri ve Istanbul ilinin bati kisimlarini anlatmak için) kullanilir.

YARIN: Rumelililer kimin dogustan manevi destekçileri?
En ünlü tatlilari hangisi, nasil yapilir?

Gülçin Günay