Osmanli izini silmek için haç diktiler
Hürriyet 25 Kasim 2007


A.A.

Balkanlar'da Osmanli-Türk izlerinin hala yasadigi Mostar ve Üsküp'te yüksek tepelere dikilen ve geceleri de aydinlatilan haçlar dikkat çekiyor.


ISTE O HAÇLAR

Bosna-Hersek'in en önemli kentlerinden Mostar, kentin ortasindan geçen Neretva Nehri üzerine Osmanli Dönemi'nde Mimar Sinan'in kalfalarindan Mimar Hayreddin'in yaptirdigi “Mostar Köprüsü” ile biliniyor. Bosna-Hersek'te çikan iç savas sirasinda Hirvat topçularin atesiyle 1993 yilinda yikilan ve Türkiye'nin öncülügünde 2004 yilinda UNESCO tarafindan yaptirilarak koruma altina alinan Mostar Köprüsü, kente gelen çok sayida turist tarafindan ziyaret ediliyor. Neretva Nehri'nden 24 metre yüksekte, 30 metre uzunlugunda, 4 metre genisliginde olan, yüzyillar boyunca Bosna'da hosgörü ve kültürel çesitliligin sembolü olan Mostar Köprüsü, Müslüman ve Hirvat kesimini, birbirine baglamasiyla da biliniyor. Anadolu'nun herhangi bir sehrinden çok daha fazla caminin ayakta oldugu, görüntüsünün camiyle bezendigi bir sehir olan Mostar'in dogusunda Bosnaklar, batisinda ise Hirvatlar yasiyor.

VE KENTIN SILÜETINI BOZAN HAÇ...

Bosna-Hersek'teki iç savasin ardindan Hirvatlar tarafindan Mostar'in batisinda bulunan ve kentin en hakim noktasindaki Hun Dagi'nin tepesine büyük bir haç dikildi. Haçin savas sirasinda Mostar Köprüsü'ne ates edilen bölgeye Ispanyollarin destegiyle dikildigi bildirildi. Haçin yani sira ayrica kente yaptirilan ve yaklasik 100 metre yükseklikte kulesi bulunan katedral de dikkat çekiyor. Katedralin kulesine baglanan hoparlörler sayesinde çan sesi kentin her tarafindan duyuluyor.
Bosnali yetkililer, Hirvatlar'in Mostar'in güzelligini ikinci plana atmak ve kentin silüetini bozmak amaciyla dagin tepesine haçi diktiklerini savundular.
Mostar'da yasayan Bosnaklar ise Hirvatlar'in Hun Dagi'na diktikleri haç ile 100 metre kulesi bulunan katedrale anlam veremediklerini ifade ederek, “Bunlar bizim minarelerimizdeki hillallere nispet olsun diye yapiyorlar, ancak gökyüzündeki hilalimiz herzaman onlarin haçinin üzerindedir” diye konustular.

“ÜSKÜP KI SAR DAGI'NDA DEVAMIYDI BURSA'NIN”

Balkanlar'da Osmanli-Türk kültürünün en fazla yasadigi kentlerden biri de Makedonya'nin baskenti Üsküp...
Türk siirinin ve edebiyatinin ünlü kalemlerinden Yahya Kemal Beyatli'nin Kaybolan Sehir adli siirinde “Firuze kubbelerle bizim sehrimizdi o; Yalniz bizimdi çehre ve ruhuyla bizdi o/Üsküp ki Sar Dagi'nda devamiydi Bursa'nin; Bir lale bahçesiydi dökülmüs temiz kanin...” diye anlattigi Üsküp, halen Osmanli izlerini bünyesinde koruyor.

Üsküp'ün güneyinde Osmanli'ya ait çok sayida cami, han ve hamam bulunuyor, ayrica Türk ve Arnavutlar'dan olusan Müslüman nüfus da bu bölgede yasiyor.
Üsküp'te Makedon nüfusun yogun olarak yasadigi Vardar Nehri'nin kuzeyinde bulunan Vodno Dagi'na 2001 yilinda “milenyum” hatirasi olarak Avrupa Birligi'nden alinan krediyle yaklasik 50 metre uzunlugunda haç dikildi. Geceleri de aydinlatilan haç, kentin her yerinden rahatça görülüyor.
Kentin nüfusunun yaklasik yüzde 40'ini olusturan Müslüman Arnavut ve Türkler, Vodno Dagi'ndaki haçin kentte Makedonlar'la Müslümanlar arasindaki ayrismayi tetikledigini savundular.
Arnavut Müslümanlar, söz konusu haçin 2001 yilinda ülkede yasanan iç savas sonrasi kendilerine “nispet olsun” diye dikildigini iddia ediyorlar. Bazi Makedon aydinlarin da kentteki kutuplasmayi artiracagindan dolayi haçin dikilmesine karsi çiktigi ögrenildi.