Rahmi Koç, Fener Rum Patrigi'nin dünyadaki agirligini inkâr edemeyecegimizi söylüyor
'Patrikhanenin burada olmasi lehimize'

Milliyet 06-09-2005

Aziz Nikolaos Kilisesi'ndeki çalismalarin tanitildigi etkinliklere katilan, proje sponsorlarindan Vehbi Koç Vakfi'nin Baskan Yardimcisi Rahmi Koç ile Türkiye'deki kültür politikalarini konustuk

Filiz Aygündüz

Orta Bizans dönemine ait kubbeli bir bazilika olan ve uzmanlar tarafindan Anadolu'daki üçüncü en önemli Bizans yapisi olarak kabul edilen, halk arasinda da Noel Baba Kilisesi olarak bilinen Antalya Ümre'deki Aziz Nikolaos Kilisesi'nde, Kültür ve Turizm Bakanligi adina yürütülen kazi çalismalari kapsaminda belgelenen ve onarilan duvar resimleri, önceki gün özel bir etkinlikle tanitildi. Açilis konusmasini kazi baskani Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Ögretim Üyesi Prof. Dr. Yildiz Ötüken yapti.
1989'da baslayan kazi çalismalarinin 2000'den bu yana sürdürülen duvar resimleri ayaginin tanitiminda konusan, Antalya Valiligi, Fener Rum Patrikhanesi ve Alexander S. Onassis Vakfi'nin da içlerinde bulundugu proje sponsorlarindan Koç Holding Seref Baskani ve Vehbi Koç Vakfi Baskan Yardimcisi Rahmi Koç, "Ümidim odur ki, yakin bir tarihte bu çalismalar biter, çevresi temizlenir ve Aziz Nikolaos Kilisesi, gurur duyabilecegimiz bir müze halinde dünyaya tanitilir" dedi.
Fener Rum Patrikhanesi adina söz alan Hrisostomos Kalayci, Aziz Nikolaos Kilisesi'nde dua ve ibadet edebilmelerinin önündeki engellerin kisa sürede ortadan kalkacagina inandigini söyledi.

Projeyi destekleme kararini nasil aldiniz?
Tekneyle yaptigim gezilerde Ege ve Akdeniz sahillerinin arkeolojik bölgelerini gezerim. Buraya da sik sik gelir, kiliseyi görürdüm. Perisan haldeydi. Kültür Bakanligimiz burayi ele almaya karar vermis. Prof. Dr. Yildiz Ötüken'i 1991'de kazi çalismalari sirasinda tanidim. Kazi sirasinda çok ince detaylarla ugrastiklari bir sirada gelmisiz, bizi kazi yerinden atti. Ama sonrasinda ahbap olduk. Burada çok degerli freskler ortaya çikti; temizlenmelerine karar verildi. 'Matching found' denilen yardim esitleme önerisinde bulunduk.
Ilk 25 bin dolari biz verdik, digerini Samuel H. Kress Vakfi. Sonra çok memnun oldum ki bir Yunanli karisti bu ise: Alexander Onassis Vakfi'ndan bu paralar temin edildi. Burasi Meryem Ana kadar meshur olabilir. O bakimdan Kültür Bakanligi'nin buradaki çalismalari bir an evvel bitirmesi, dünyaya açmasi lazim.

'Bakan buraya gelecektir'
St. Nikolaos'un aslinda Noel Baba oldugu 1950'lerden beri biliniyor. Kilise, kültür turizmi açisindan bugüne kadar ne ölçüde degerlendirildi?
Noel Baba diye anilan Santa Claus, bütün dünyada ismi geçen bir aziz. 1950'den bu yana bir seyler olmasi gerekiyordu; önem verilmedigini zannediyorum. Bizans ile ilgili bir sey meydana çikarsa, meshur olursa Yunan kültürüne hizmet ediliyor gibi bir hava vardi. 1970'lerde Los Angeles Country Museum'da bir Bizans sergisi açildi. Bizden 6 parça istediler, 3'ünün iznini alip gönderebilmek için 2 sene geçti.

Kültür Bakani projeden haberdar mi?
Bakan her seye tepeden bakmak durumunda. Sahsi bir ilgisi olup olmadigini bilmiyorum; fakat Atilla Koç entelektüel bir adamdir. Dolayisiyla eminim, bir gün gelecektir.

'Her sey pazarlama'

Projenin bu asamasinda yogun bir turist ilgisi bekliyor musunuz?
Her sey pazarlama meselesi. Machu Piccho'ya gittim, Cuzco'da. Peru'da Inkalarin oldugu yer. Hiçbir sey yok. 3 eski duvar, bir de kertenkele var. Millet hücum ediyor. Öyle bir satiyorlar ki ellerindekini, orada bir haftaniz geçiyor. Dolayisiyla memleketi 'satmak' lazim. Her sey pazarlama meselesi. O kadar çok kiymetli eser var ki bizde. Bu islere, senede 2 milyar dolar harcasa devlet, hepsi ayaga kalkar.

Hrisostomos Kalayci, konusmasinda kilisede ibadet etmek istediklerini söyledi. Bu konuda ne düsünüyorsunuz?
Daha büyük ses getirir. Kilisenin restorasyon çalismalari bittikten sonra patrik gelse ve burada senede bir ayin yapsa, dünyada yer yerinden oynar. Patrikhanenin Istanbul'da olmasini lehimize kullanmamiz lazim. Nasil ki Vatikan'in ve Papa'nin bütün dünyada bir agirligi var; bizim Fener Rum Patrigi'nin de öyle... Amerika Reisicumhuru geliyor, bizim elimizi sikmadan evvel gidip onun elini sikiyor. Onun agirligini inkâr edemeyiz.

Kültürel ve dogal varliklari korumak adina projeleriniz var mi?
Ayvalik'ta Cunda Adasi'nin tepesinde kilise gibi küçük bir yikik vardi. 6 yil ugrastik. Yunanistan'a çok yakin, askeriyeden izin almak lazim denildi. Izni aldik. Simdi Anitlar'dan nihai karari bekliyorum. Olunca onu restore edecegim. Restorasyon tamamlaninca halka kütüphane olarak açacagiz.