Cemaati değil malı olan patrikhane
30 Ocak 2008
Hürriyet
Ayda KAYAR - Mustafa KINALI / İSTANBUL

Adı Ergenekon operasyonu ile gündeme gelen, örgütün ’beyinlerinin
merkezi’ denen Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi, hayli ilginç
özellikler taşıyor. Türk devletinin Fener Rum Patrikhanesi’ne karşı
desteklediği patrikhanenin tümü aynı aileden. Ve cemaati ’yok’
denecek kadar az olsa da, patrikhane, çok ciddi bir mal varlığının
sahibi.

ADI bile çoğu kez yanlış yazılan Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi,
arada bir, basın sözcüsü Sevgi Erenerol’un milliyetçi açıklamalarıyla
basında yer alırdı. Patrik Paşa Erenerol’un ise adını bilen bile
yoktu. Ancak bu patrikhane, Ergenekon Operasyonu’nda yasadışı örgütün
merkez üssü olduğu iddiasıyla karşımıza çıktı. Polisin verdiği bilgiye
göre, Ergenekon oluşumunun toplantıları patrikhanede yapılıyor, dünya
çapında ses getirecek suikast planları burada yapılıyor, gizli evrak
burada saklanıyordu.

CEMAATİ BELİRSİZ

Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi, daima, Fener Rum Patrikhanesi’ne
karşı Türk devletinin dengesi olarak gözüktü. Patrikhane sözcüsü
Erenerol, sık sık, Fener Rum Patrikhanesi’ne karşı açıklamalar yaptı,
misyonerliğe karşı sert sözleriyle dikkat çekti. Boğaziçi
Üniversitesi’ndeki Ermeni Sempozyumu protestocularıyla, Avukat
Kemal Kerinçsiz’in yanında yerini alan Erenerol, Hrant Dink’in 301.
maddeden yargılandığı davaya müdahil olmak istedi. Bir vakıf yönetim
kurulunun yönettiği patrikhane, aslında hiçbir zaman bilinen ortodoks
adetlerine de uymadı. Bir ’Sen Sinod Meclisi’ olmadı, Patrikleri ne
ilahiyat eğitimi ne hıristiyan ruhani isimleri aldı. Ortodoks
geleneklerine göre episkoposların, yani patriklerin evlenme yasağı
olmasına rağmen, Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi’nin hiçbir
lideri buna uymadı. Cemaati ise tam bir muamma. Bazı kaynaklara göre 4
kişi, bazılarına göre 161. "1968’den beri cemaati yok" deyenler de
var.

İLK PAPA AFOROZ EDİLDİ

Patrikhanenin kuruluşu, 1920’li yıllara uzanıyor. Türkiye bağımsızlık
mücadelesi verirken, Fener Rum Patrikhanesi, ülkenin işgaline karşı
çıkmadı. Kökünün Karaman Türkleri’ne dayandığını söyleyen, 1884
Yozgat Akmağdeni doğumlu Eftim Karahisaritis, bu yıllarda
Kırıkkale’nin Keskin ilçesi metropolit vekilliğine atandı. Kısa süre
sonra da, patrikhanenin Türk Ortodoksları Helenleştirilmeye çalıştığını
söyleyince, afaroz edildi. Bunun üzerine Eftim, kendisi gibi düşünen
Ortodokslar’ı 1921’de Kayseri’de topladı. Bu toplantıyla, Bağımsız
Anadolu Ortodoks Kilisesi kuruldu. Ankara hükümeti de bu kiliseyi
destekledi. Karahisaritis, artık Papa Eftim’di. Kuvay-ı Milliye’yi
ve Atatürk’ü destekleyen grup, "Anadolu’da Ortodoks Sadası"
Dergisi’yle, Fener Rum Patrikhanesi’ne savaş açtı. İstiklal
Madalyası verilip, gazi maaşı bağlanan Papa eftim, Zeki Erenerol adını
aldı.

HİÇ ’DOKUNULMADI’

1923’te Anadolu’daki ortodokslarla, Yunanistan’daki müslümanlar
arasında yaşanan mübadele herşeyi altüst etti. Bağımsız Anadolu Ortodoks
Patrikhanesi, lağvedildi. Zaten cemaati de kalmamıştı. Papa Eftim ve
yakınları, Başbakan İsmet İnönü’nün de imzası bulunan bir Bakanlar
Kurulu kararnamesiyle mübadeleden muaf tutuldu. İki kız ve bir erkek
kardeşi Selanik yakınlarındaki Arides Kasabası’na yerleşen, yanında
sadece bir kız kardeşi kalan Eftim, İstanbul’da yeni kilisesini, yani
Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi’ni kurdu. Yine Papa Eftim’di.

HEPSİ ERENEROL

Tarih, 1940’ları gösterdiğinde Fener Rum Patrikhanesi’yle devletin
ilişkileri düzeldi. Papa Eftim’in ise cemaati azaldı. 1965’te kriz
sırasında oğulları Turgut ve Selçuk Erenerol, Galata’daki Ayios
İoannis ve Ayios Nikolaos Kiliseleri’ni, patrikhane kiliselerine
kattılar. Kiliseler, devletin de oluruyla akarlarıyla birlikte Bağımsız
Türk Ortodoks Patrikhanesi’ne devredildi. Papa Eftim’in ölümünden
sonra 1968’de büyük oğlu Turgut, 1991’de de küçük oğlu Selçuk
Erenerol patrik oldular. Selçuk Erenerol 2002’de öldüğünde yerine oğlu
Paşa Ümit Erenerol geldi. Patrikhanenin Galata ve çevresindeki dört
kilisesinden biri yol çalışmaları sırasında yıkıldı. Biri restore
edildikten sonra, açılamadan 2002’de yandı. Şu anda iki kilisesi
bulunan Patrikhane’nin merkezi Necatibey Caddesi’ndeki Meryem Ana
Kilisesi.

Avukatın milliyetçi vurgusu

SEVGİ Erenerol’un tutuklanmasından sonra Bağımsız Türk Ortodoks
Patrikhanesi adına açıklama yapan Avukat Safiye Karayel, Erenerol ve
patrikhanenin milliyetçiliğine gönderme yaptı. Karayel, "Bağımsız Türk
Ortodoks Patrikhanesi ve değerli basın sözcüsü Sevgi Erenerol, her
zeminde Türk devletinin hak ve menfaatlerini savunmuş, bundan sonrada
aynı azim ve sadakat ile yüce Türk Milleti için çalışacaktır" dedi.

İki işhanı, onlarca dükkán vakfın malı

BAĞIMSIZ Türk Ortodoks Patrikhanesi İstanbul Başpiskoposluğu Vakfı, üç
kiliseyi akarlarıyla birlikte aldığı için mülk zengini. Patrikhanenin
2006 itibarıyla varlıkları şunlar:

Beyoğlu Necatibey Caddesi’nde 122 ada, 2 parselde 6 dükkan.

Sakızcılar Sokak, 5 parselde kilisenin bünyesinde 2 katlı 2 dükkan.

Vekilharç Sokak 5 parsel’de kilise bünyesinde 2 dükkan.

Vekilharç Sokak’ta 120 ada, 14 parselde Paşahanı, alt kat dükkan.

Kemeraltı Caddesi’den 124 ada 25 parselde Galata Rum İlkokulu
(Mahkeme kararıyla Rum Vakfı’na verildi.)

Beyoğlu 77 ada 18 parselde dükkanlar.

Vakıflar Başmüdürlüğü’nün kiraya verdiği bazı dükkanlar.

Hazineye ait olan kendilerinin kullandığı bazı dükkanlar.

Vakıflar Genel Müdürlüğü mal varlığı yanı sıra bilançolarını ve
yönetimini de bu vakıflardan istiyor. 2006 bildirimine göre vakfın
başkanı Paşa Ümit Erenerol, genel sekreteri ise Sevgi Erenerol
görülüyor.