Gora uzayda değil, Kosova’daymış
Zaman Gazetesi 17 Mayıs 2008


SEVİNÇ ÖZARSLAN
Cem Yılmaz’ın Goralıları meğer uzayda değil Kosova’da yaşıyormuş. Kosova Dragaş’ta bir bölgenin adı olan Gora ve yaşayan halkı Goralılar, ne ünlü komedyeni tanıyor ne de filmini izlemişler. Ama kendilerinin uzaydan geldiğini söylüyorlar. İlginç olan ise Goralılar Yılmaz’ı tanımasa da, Yılmaz onları çok yakından tanıyor…
Goralılar, Balkanların en yüksek dağları olan ve bugünkü sınırları ile Kosova, Arnavutluk, Makedonya, kısmen Bulgaristan topraklarına uzanmış Şar dağlarında yaşayan bir halk. Osmanlı döneminde Müslüman olmuşlar. Ancak etnik kökenleri hakkında bilgi sahibi değiller. Sırplar, Hırvatlar, Bulgarlar, Makedonyalılar ve Arnavutlar ısrarla Goralıların kendi soylarından olduklarını ve Osmanlı döneminde asimilasyona uğradıklarını iddia etmelerine rağmen, Goralılar bu tezi asla kabul etmiyor. Goralılar yıllardır süren bu tartışmaya biraz tepki göstererek, biraz da işin içine espri katarak, “Biz uzaydan geldik.” deyip nokta koyuyor. Gerçekten Goralıların tarihinin nerelere uzandığına dair hiçbir belge yok. Ancak yaşayışları, kültürleri eski Türklere çok benziyor. Kendilerini Türk dünyasına yakın hissediyorlar. Hatta Sakarya Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Tülin Çoruhlu, onların Hun Türklerinin bir devamı olduğunu söylüyor. Goralılarla ilgili tüm bilgileri, Tülin Çoruhlu’nun 2006’dan beri Kosova’da yürüttüğü bir çalışmanın sonucu olan “Gora Halk Sanatları” kitabından öğreniyoruz. UKİD (Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Derneği) tarafından yayınlanan çalışmada Goralıların bugünkü yaşamları fotoğraflarla kayıt altına alınmış.



Peki tüm bunların Cem Yılmaz’la ne ilgisi var ya da Cem Yılmaz bunları nasıl öğrenmiş olabilir diyeceksiniz? Çoruhlu, iki yıl süren araştırmalarında yaşadıklarını şöyle anlatıyor: “Bölgedeki çalışmalarımız 2006 yılında başladı. Bu çalışmada bölgedeki Birleşmiş Milletler ordusunda görevli Kosova Türk Taburu ve Dragaş Birliği desteğini esirgemedi. Cem Yılmaz 2001 yılındaki askerliği sırasında 15 günlüğüne görev yapmak için bu tabura gitmiş. Bu bilgiyi oradaki askerler söylediler, hatta askerlerimize bir gösteri bile yapmış. Dragaş, Gora’nın tam merkezi oluyor. Dolayısıyla bölgeyi dolaşmış, Gora insanını tanımış. Filmin adını muhtemelen bu bölgeden esinlenerek koymuştur deniliyor.” Çoruhlu filmdeki bazı esprileri, mesela uzaydaki sucuk ağacını Goralıların kültürlerinin bir parçası olarak yorumluyor: “Elbette bu bir yorum. Ancak Cem Yılmaz bazı esprileri bilerek kullanmış. Goralılar gıda sanayiinde kendini geliştirmiş bir toplum. Meslek olarak lokantacılık, tatlıcılık, dokumacılık, ağaç oymacılığı, seyislik en iyi yaptıkları işler. Sucuk ağaçları bana onların yaşamını hatırlattı. Cem Yılmaz bunları biliyordu da, filme o adı verdi diye düşünmedim değil.”



Türkiye’de yaşayan Goralılar

Bugün sadece Kosova’da 40 bin, Arnavutluk’ta 10 bin kadar Goralı yaşıyor. Makedonya, Hırvatistan, Sırbistan ve Bulgaristan’da Goralı yerleşimleri var. 1912 Sırp baskınlarından sonra Türkiye’ye göç etmiş ve yerleşmiş 15 bin kadar Goralı bulunuyor. Kendisi de Goralı olan UKİD Başkanı Zeki Çalışkan’ın verdiği bilgiye göre; eski CHP Milletvekili Memduh Hocaoğlu, Koska Helvaları’nın sahipleri, Beyoğlu’ndaki Pehlivan Lokantası, gazeteci Yasemin Çongar, Gora’dan gelen ailelerin çocukları. Ayrıca Çanakkale Savaşı’nda şehit olan 480 Goralı için her yıl Dragaş’ta etkinlikler yapılıyor, şehitler anılıyor. Çalışkan, “Goralıların yaşadığı yer, üç devletin; Makedonya, Arnavutluk ve Kosova’nın birleştiği politiği yüksek bir bölge. Stratejik öneme sahip. Bu nedenle Makedonlar orada büro açmışlar. Goralıları Makedon yapmaya çalışıyorlar. Bulgarlar, ‘Siz Bulgar kökenli Müslümanlarsınız, biz Avrupa Birliği’ne girdik. Eğer bize katılırsanız sizin için daha iyi olur.’ şeklinde propaganda yapıyor. Yani çevredeki bütün devletler Gora üzerinde hak iddia ediyor. Onlar Türk olduğunu söylüyor, ama biz Goralılara sahip çıkmıyoruz.” diyor.  
Sayı: 129
Bölüm: Aktuel