Kasım 13, 2008
Dünya Gazetesi

Makedonya ve Kosova'dan yatırımcılara vergi, arsa ve enerji kolaylığı / Türk girişimcileri için 20 milyar Ş'lık fırsat

 ÜSKÜP - Avrupa'nın dev şirketlerinin "yeni yatırım cenneti" olarak ilan ettikleri
Makedonya ve Kosova için Türkiye de harekete geçti. Dış Ticaret Müsteşarlığı ve
İNTES'in gerçekleştirdiği ziyarette altyapı yatırımlarının fırsat oluşturabileceği
ortaya çıktı.

Makedonya ve Kosova'nın kendi ihtiyacını karşılayabilmesi için önümüzdeki 5 yıl
içerisinde gerçekleştirmesi gereken baraj, sulama, otoyol ve konut projelerinin
yatırım tutarı 20 milyar dolara ulaşıyor. Madencilik, tarım ve hayvancılık gibi
sektörlerdeki potansiyelini de değerlendiremeyen Makedonya ve Kosova bu alanda
yapılacak yabancı yatırımlara vergi kolaylığı, arsa temini, enerji indirimi gibi
avantajlar sunmaya hazırlanıyor. Makedonya ve Kosova'daki iş fırsatlarını yerinde
incelemek ve iki ülke yetkilileriyle görüş alışverişinde bulunmak amacıyla
beraberindeki heyetle bölgede bulunan Dış Ticaret Müsteşar Yardımcısı Ülker Güzel,
konu ile ilgili DÜNYA'ya açıklamalarda bulundu.

Kosova ile ticaret yüzde 140 arttı

2008 yılında bağımsızlığını ilan eden Kosova ile ilgili değerlendirmelerde bulunan
Güzel, "Gerek Kosova, gerekse Makedonya'daki en üst düzey yetkililerle görüştük.
Kosova'da cumhurbaşkanından, başbakanından başlayarak bütün bakanlıkları ziyaret
ettik. Çok ilgi gösterdiler. Her bakanlık ihaleleriyle ilgili, ülkelerinde
uyguladıkları hukuk sistemiyle ilgili bilgileri aktardılar. Türkiye-Kosova ikili
ticaret hacminin 2007 yılında yüzde 60'a yakın artış ile 124 milyon ABD Doları'na
ulaşmış ve 2008 yılının ilk dört ayında ikili ticaret hacminde yüzde 140 oranında
artış kaydedilmiş olduğu dikkate alındığında ikili ticaretin daha da hızlanarak
artırılması potansiyeli mevcut.  Kosova'da endüstri yatırımları yetersiz olduğundan
ve tarım sektöründe dikkate değer bir üretim gerçekleştirilemediğinden ülke hemen tüm
ihtiyacını ithalat yolu ile karşılıyor. Bunu değerlendirmemiz ve karşılıklı olarak
refah seviyesini yükseltmemiz gerekiyor" dedi.

Vardar Ovası'na 13 baraj

Güzel, "Makedonya'da ise bir ekonomik canlılık var ve bunu fark edebiliyorsunuz,
hayat seviyesinin üst düzey olduğunu görebiliyorsunuz. Kullanılan arabalardan tutun,
yeni inşa edilen binalara kadar, halkın sokaktaki davranışlarına kadar üst düzey bir
hayat var. Alışveriş merkezleri canlı, yol inşaatları yapılıyor. Görüşmelerde
Makedonya'da 7 güzergahta otoyol inşaatı yapılacağını söylediler, iş merkezleri,
toplu konut inşaatları, çevre düzenlemesi yapılacağından bahsettiler. Enerji
santrallarına çok önem veriyorlar, çünkü elektrik sıkıntısı var. Akşamları belli
saatler arasında elektrik kısıntısı var ve bundan kurtulup kendi santrallarını inşa
etmek istiyorlar. Ayrıca Vardar Ovası'nda 13 adet baraj yapmak istediklerini
söylediler, sulama projeleri var. İnşa edecekleri küçük barajlarla hem çok verimli
olan bu toprakları sulamak istiyorlar, hem de su depolayarak elektrik enerjisine
dönüştürmek istiyorlar. Tabii bu arada güneş enerjisi ve rüzgar enerjisinden de
istifade etmeyi gerektiren projeler olduğundan bahsettiler. Şunu göz ardı etmemek
lazım: Bir defa istedikleri, karşılıklı menfaat çerçevesinde ekonomik ilişkileri
geliştirmek. Zaten bizim bütün ülkelerde uyguladığımız şey bu. Bunun yanında, yeni
teknoloji girdisi istiyorlar, yani gelecek olan yatırımların teknolojisinin yeni
olmasını istiyorlar, haklı olarak. Bizim de zaten yaptığımız yatırımlarda bu söz
konusu. Ayrıca işsizlik var. Bu yatırımlar, toplumdaki işsizliğin önlenmesini
sağlayacağını düşünüyorlar. En büyük problemleri bu."

Riskleri göze alan kazanacak

Özdemir İnşaat AŞ Yönetim Kurulu Üyesi Elif Güray:

Kosova her açıdan eksiklikleri olan ve her türlü yatırıma ihtiyaç duyar bir ülke.
Önümüzdeki 5 yıl içinde 5 milyar Euro'luk altyapı yatırımı gereksiniminden
bahsediliyor. Büyük enerji sıkıntısı acil termik santral ve hidroelektrik santral
yatırımlarını öne çıkıyor. Ayrıca yeni yol yapım projeleri de gündemde. Kosova'da
kaynakların sınırlı olması ihtiyaç duyulan bu projelerin PPP, yap-işlet ya da mevcut
tesislerin özelleştirme yoluyla ıslah edilmesi gibi yollarla gerçekleştirilmesi
planlanıyor. Ancak; ABD ve AB'nin Kosova için kredi yollarını açması nedeniyle
yatırımların inşasında bu ülkelerin söz sahibi olmak isteyeceklerini göz önünde
bulundurmak gerekiyor. Makedonya Kosova'dan farklı olarak Türkiye ile Ekonomik
İşbirliği Anlaşması imzalamış konumdadır. Enerji, altyapı, üstyapı projeleri ve
turizm öncelikli yatırımlar olarak göze çarpıyor.  Makedonya'nın Avrupa Birliği ve
Nato'ya aday ülke statüsünde olması ve bu nedenlerle hukuki ve ticari mevzuatın daha
hızlı bir şekilde oluşturulup uygulama aşamasında teste tabi tutuluyor olması, bu
ülkenin Kosova'ya oranla yabancı yatırımcılar için daha avantajlı, diğer bir deyişle,
daha az riskli bir pazar izlenimini veriyor.

ETS Eser Taahhüt ve Sanayi AŞ Başkan Yardımcısı ve İNTES Genç Yöneticiler Yönetim
Kurulu Üyesi Can Adiloğlu:

Ziyaretimiz süresince gerek Makedonya'da, gerek Kosova'da son derece sıcak
karşılandık. Her gittiğimiz yerde böylesine bir samimiyetle karşılaşmak ve projelere
katılmak üzere davet edilmek de bizi Türk firmalarının bölgede üstlenebilecekleri
işler konusunda umutlandırdı. Kosova ve Makedonya'yı yarattıkları iş potansiyeli
açısından iyi değerlendirmek gerekli. Her iki ülke de birçok fırsat açısından hâlâ
bakir ve birçok olanağa sahip. Görünen o ki, önümüzdeki dönemde ekonomik durgunluk ve
riskleri göze alıp pazarda tutunabilen firmaları enteresan fırsatlar bekleyebilecek.

Kargın İnşaat AŞ Yönetim Kurulu Üyesi ve İNTES Genç Yöneticiler Dönem Başkan
Yardımcısı Burçin Kargın:

DTM Müsteşar Yardımcımız Ülker Güzel'in önderliğinde  gerçekleştirmiş olduğumuz
,Makedonya -Kosova ziyaretimizde bu ülkelerle ekonomik ve ticari iş birliklerimizi
farklı alanlara taşımak adına yatırım fırsatları hakkında bilgi sahibi olduk.
Makedonya ve Kosova ile aramızdaki yakın tarihsel, toplumsal ve kültürel bağların,
Türk müteahhitlik firmaları açısından çok önemli bir avantaj olduğunu düşünüyorum. Bu
avantajları değerlendirerek, gerek kendi ülke ekonomimize gerekse bu ülkelerin
siyasal ve ekonomik kalkınmalarına katkıda bulunarak bir anlamda  kendi tarihimize
sahip çıkmış olacağız. Bunun ilk adımı olan İNTES Genç Yöneticiler Grubu ve Dış
Ticaret  Müsteşarlığı ile ortaklaşa hazırlanan Makedonya-Kosova Hedef Pazar
Araştırması Raporu'nun tüm yatırımcılara ışık tutacağı kanısındayım.

Yayla İnşaat Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Yayla:

İki milyon civarında nüfusa sahip olmalarına karşın, bulundukları coğrafi konum, hem
nüfusun hem de ekonominin çok yakın zamanda büyüyeceğinin işareti. En geç önümüzdeki
yıl ihaleleri tamamlanmış olacak; ulaşım, elektrik, sulama, alternatif enerji
projeleri bu küçük ve genç ülkeleri biraz daha kendi kendine yeten, dünyaya daha
bağlı bir hale getirecek. Bu sayede şu anda en az yüzde 25 seviyelerinde olan,
Kosova'da ortalama yüzde 50'ye varan, işsizlik de ciddi anlamda azalacak. Artan refah
ile beraber iki ülke de diğer gerekli tüm altyapı ve üstyapı yatırımları açısından
bir cazibe merkezi haline gelecek. Bu andan itibaren ise, şu anda yatırımcıların ve
bazı ülkelerin hala kuşku ile baktıkları ve arka planlarda yer verdikleri bu
coğrafyadaki ülkeler artık birer gelişmekte olan ülke sınıfına girmiş olacaklar. İşin
beşeri boyutu ise biz Türkler açısından son derece olumlu. Osmanlı'dan bugüne gelmiş
olan Türk sevgisi hala devam etmekte. Türkiye'nin iki ülkeye uluslararası diplomaside
her zaman sahip çıkması hayati öneme sahip.