Hürriyet 25 Ocak 2008
Yazarlar  Yalçın DOĞAN  

Türkiye yarın Avrupa’ya giriyor

1699’da Karlofça Anlaşması ile Osmanlı ilk ve ağır toprak kaybına uğruyor. 1800’lerin başında anlaşmanın imzalandığı tepedeki çadırın yerine bir kilise yapılıyor. Kilisenin de, çadır gibi, dört kapısı var. O kapılardan biri, iki yüz yıldır kapalı. Avrupa Türklere kapalı kalsın diye. Müthiş bir sembol.


Kapı iki yüz yıldır kapalı. Kilisenin dört kapısından üçü açık, ama biri zinhar kapalı, duvarla örülü.
Kilise Karlofça’da. Karlofça, Sırbistan’ın dokuz bin nüfuslu kasabası. Bir zamanlar Sırp Ortodoks Kilisesi’nin merkezi. Şimdi şaraplarıyla ünlü.
Osmanlı tarihi açısından ise Karlofça tam hicran. 1697-98’de Osmanlı arka arkaya ağır yenilgiler alıyor. Avusturya Zenta’da Osmanlıları yenilgiye uğratırken, Venedik Mora ve Dalmaçya’ya, Lehistan Boğdan’a, Rus Çarı Petro Azak Kalesi’ne saldırıyor. Dört bir cephede kuşatılan Osmanlı pes etmek zorunda kalıyor ve Karlofça’da anlaşmaya zorlanıyor.
Karlofça Osmanlı’nın kuruluşundan dört yüz yıl sonra, toprak kaybettiği ilk anlaşma.
Anlaşma için görüşmeler Karlofça’da bir tepeye kurulan çadırda yürütülüyor. Osmanlı’yı temsilen görüşmeye Sadrazam Amcazade Hüseyin Paşa ile Reis-ül Küttap (Dışişleri Bakanı) Rami Mehmed Efendi katılıyor.
Çadırın dört kapısı var. Her kapıdan bir ülke giriyor. Birinden Venedik, ötekinden Avusturya ve Lehistan, üçüncüsünden Rusya, son doğu kapısından da Osmanlı giriyor. Kapılar ayrı, ama aynı zamanda giriliyor.
Aynı zamanda girmek bile, Osmanlı’da çöküşün işareti. Dört yüz yıl boyunca, masaya son oturan, içeri son giren hep Osmanlı. Çünkü hep galip. Karlofça’da dört yüz yıllık bir başka gelenek daha bozulmuş oluyor.
Dört ay süren görüşmeler sonunda, 26 Ocak 1699’da Karlofça Anlaşması ile Osmanlı ilk ve ağır toprak kaybına uğruyor.
1800’lerin başında anlaşmanın imzalandığı tepedeki çadırın yerine bir kilise yapılıyor. Kilise görüşmelerin yürütüldüğü çadırın görünüşüne uygun.
Kilisenin de çadır gibi dört kapısı var. Dört yöne bakan, dört ayrı kapı. O kapılardan biri, iki yüz yıldır kapalı. Kapı var, ama duvarla örülü. Kapı bilerek yapılıyor, bilerek duvarla örülüyor.
Bilerek duvarla örülü doğu kapısı, Osmanlı’nın girdiği kapı.
İki yüz yıldır kapalı, Türkler bir daha bu kapıdan geçip Avrupa’ya ayak basmasınlar diye. Avrupa Türklere kapalı kalsın diye. Müthiş bir sembol.

KAPI YARIN AÇILIYOR

Ağustos 2008’de, Karlofça’ya birkaç kilometre uzaklıkta Petrovaradin Kalesi’nde anma töreni var. Osmanlı’nın kaybettiği bir başka savaşın anma töreni. Törene, Türkiye’nin Belgrad Büyükelçisi Süha Umar da davetli. Bu törenlere daha önce hiçbir Türk Büyükelçisi katılmazken, bu kez Büyükelçi Umar, Türk Askeri Ataşesi’ni de yanına alarak törene katılıyor.
Umar, törende Karlofça Belediye Başkanı Filipoviç ile tanışıyor. Filipoviç hatırlatıyor. 26 Ocak 2009, yani yarın, Karlofça Anlaşması’nın 310. yıldönümü. Karlofça’da tören düzenleniyor. Kilisedeki törene Umar’ı davet ediyor.
Süha Umar bir koşul öne sürüyor. “İki yüz yıldır duvarla örülü kapı açılırsa, o duvar yıkılırsa ve kapı normal hale gelirse”, katılacağını söylüyor. Belediye Başkanı söz veriyor.
O günden sonra, Türkiye Büyükelçiliği kilisedeki çalışmayı izliyor. Doğu Kapısı’nı örten duvar yıkılıyor, diğer kapılarda kullanılan malzemeden, oraya da benzer bir kapı yapılıyor.
Yarın Karlofça’da tören var. Törene Türk Büyükelçisi’nin yanı sıra, Rusya, Avusturya, Polonya (eski Lehistan), Hollanda, Romanya, İngiltere büyükelçilerinin katılacakları kesin. Amerikan ve Alman büyükelçilerinin de katılmaları bekleniyor.
Sırplar resmi davetiye hazırlıyor. Davetiyede açıkça yazılı. Karlofça Anlaşması’nı imzalayan ülkelerin büyükelçileri, her ülkeye ait kapıdan, yarın aynı anda içeriye girecek.
İki yüz yıl sonra, Türklere kapatılan kapı yıkılıyor. Türkler yarın bu kapıdan Avrupa’ya girecek.
Yoksa, AB yolu mu, demek geliyor içimden. Galiba bu pazar iyimserliğim üstümde.