Mehmet Y. YILMAZ  

Dedemin akrabalari bir ‘anit’i hak etmiyor mu?
13 Aralik 2005, Hürriyet

RAHMETLI Yakup dedem Makedonya’dan Türkiye’ye göç etmek zorunda kalmis bir insandi.

Göçe birlikte çiktigi yakin akrabalarinin büyük bölümünü yolda kaybetmisti.

Yatili okulda okudugum yillarda, bana zaman zaman yazdigi mektuplarda Ege’nin degisik yerlerine dagilmis uzak akrabalarin adreslerini verirdi.

Göç sirasinda ve sonrasinda yasadiklari onda nasil bir ‘yalnizlik’ duygusu uyandirmisti, çocuk aklimla pek anlayamazdim. Bu çok uzak akrabalarin adreslerini ne yapacagimi o yüzden hiç bilemedim, çogunu da kaybettim. Onun bu tür adresleri yazdigi küçük defter de ölümünden sonra nereye kayboldu, kimse bilmiyor.

1877-78 Osmanli-Rus Savasi ve 1912-13 Balkan Savaslari sirasinda ve hemen öncesinde Balkanlar, tarihin gördügü ‘en büyük etnik temizlik’ hareketlerinden birine tanik oldu.

Iki milyondan fazla insanin yer degistirmek zorunda kaldigi, 900 bine yakin insanin katledildigi bir süreçti bu.

Bu bir ‘soykirim’ miydi, yoksa yakin geçmiste Bosna’da tanik oldugumuz türden bir ‘etnik temizlik’ miydi, bunu tartismiyorum.

Ama surasi çok açik: O insanlar yerlerinden yurtlarindan sadece Türk ve Müslüman olduklari için tehcir edildiler, öldürüldüler.

Atlas Dergisi’nin bu ayki sayisinda bu acili göç yolculugundan çok çarpici fotograflar ve ilginç arastirmalar yayinlandi.

Atlas’taki fotograflara bakarken, dedemi, dedemin akrabalarini hatirladim. Bu yaziyi okurken eminim sizler de kendi yakin çevrenizde bu drami yasayan dedelerinizi, büyükannelerinizi hatirlamissinizdir.

2005 yilinin Aralik ayinin 13. günü ortaya çikip, ‘Yakin geçmiste soykirim yapildi, bunun hesabini verin, bu gerçekle yüzlesin’ diyecek degilim.

Kimin yakasina yapismamiz gerektigini bile bilmiyorum zaten. Sirbistan’in mi, Hirvatistan’in mi, Bulgaristan, Yunanistan ve Romanya’nin mi?

Tarihte kalmis acilari yeniden desmek de degil niyetim.

Ama düsünüyorum da insanligin hiç hatirlamadigi bu drami biz de unutmak zorunda degiliz.

Bir ‘anit’ hayal ediyorum, o yollarda yasamini kaybeden, köylerinde otururken süngülenen akrabalarimiz için.

O göçün son duragi olan ‘Sirkeci Istasyonu’ çevresinde bir anit!

Kaidesine de söyle yazilsin: Bu bir düsmanlik aniti degildir! Insanligin yasadigi en büyük dramlardan birinde yasamini kaybedenlere saygi anitidir. Bu topraklarda benzer acilarin bir daha yasanmamasi için dikilmistir!