Balkan Şampiyonası (Balkan Oyunları)

Balkan ülkeleri ara­sında düzenlenen bölgesel ve ulusal düzey­deki spor karşılaşmaları.

1929'da başlayan Balkan Oyunları'nda ön­celeri, başta atletizm olmak üzere futbol, eskrim, güreş, tenis gibi dallar yer alıyordu. 1936'dan sonra atletizm ve futbol dışındaki spor karşılaşmaları genel olarak Balkan Şampiyonası adıyla birleştirildi. 1940-53 arasında II. Dünya Savaşı ve başka siyasal nedenlerle yapılamadı. Arnavutluk başlan­gıçtan beri hiç şampiyona düzenlemedi, karşılaşmalara da en az katılan ülke oldu.

Balkan şampiyonaları tenis, basketbol, boks, güreş, sutopu, judo, karate, masa tenisi, kayak, voleybol, futbol, kürek, eskrim, halter, hentbol, sualtı gibi spor dallarında yapılır. 1953'ten sonra güreş, boks, yüzme, basketbol gibi dallarda Balkan Gençler Şampiyonası da düzenlendi. Türkiye, Bal­kan şampiyonalarında bireysel ve takım olarak en çok güreşte başarı gösterdi; basketbol, binicilik, bisiklet, eskrim, futbol, halter, judo, kayak, kürek, voleybol, yel­ken, atıcılık ve yüzmede de madalya kazandı.

Basketbolda ilk Balkan Şampiyonası 1959'da Romanya'da düzenlendi. Bu turnu­vaya katılmayan Türkiye ilk önemli başarı­sını 1962'de 2. olarak elde etti; 1983'te de Balkan şampiyonu oldu. Boksta 1967'de 3 altın, 2 gümüş madalya kazandı. 1968'de Engin Mirel binicilikte birinci oldu.

Her Balkan Şampiyonası'nda, bir sonraki şampiyonanın hangi ülkede düzenleneceği saptanır. Gelecek şampiyonanın yapılacağı ülkenin ilgili federasyon başkanı, Balkan Şampiyonası Organizasyon Komitesi başka­nı olur. Sıranın dikkate alınmasına karşın, şampiyonayı düzenlemek ya da katılıp katıl­mamakta ülkeler serbesttir.

Arnavutluk, Bulgaristan, Romanya, Türkiye, Yugoslavya, Yunanistan arasında çeşitli spor dallarında yapılan şampiyonalar. Balkan oyunlarının temeli, 1928 Amsterdam Olimpiyat oyunları sırasın­da atıldı. Kurucuları Burhan Felek (Türki­ye), Rinopulos (Yunanistan), Borescu (Ro­manya), Dobrin (Yugoslavya) ve Kaçev' dir (Bulgaristan). Amsterdam'da varılan anlaş­ma ve karar gereğince, 1929 yılında Yunan­lılar Atina'da deneme olarak bir organizas­yon yaptılar, 1930 yılından itibaren de Tür­kiye'nin katılmasıyle bu oyunlar resmen başladı.

Kuruluş esası atletizme dayanan bu oyun­lara sonra güreş, futbol, eskrim, yüzme, tenis, kros, basketbol, boks, yelken, moto­siklet ve binicilik dalları da eklendi. Atletizmde 1930 yılından bu yana 27, gü­reşte 1932 yılından bu yana 13, basketbolde 1959' dan bu yana 10, boksta 1966' dan bu yana 3, teniste 1931 yılından bu yana 5, eskrimde 1931' den bu yana 3, futbol, bini­cilik, motosiklet, masa tenisi, bisiklet ve yel­kende ikişer Balkan şampiyonası tertiplen­miştir.

Balkan oyunları her yıl ayrı bir Balkan ül­kesinde düzenlenir. Türkiye'de de bugüne kadar çeşitli dallarda şampiyonalar tertiplendi. 1969 Yılına kadar Türkiye' de tertip­lenen Balkan şampiyonaları şunlardır: Atletizmde 5 defa (1935 İstanbul, 1940 İs­tanbul, 1954 İstanbul, 1962 Ankara, 1967 İstanbul); krosta 4 defa (1940 İstanbul, 1958 Ankara, 1963 İstanbul, 1968 İstanbul); güreşte 8 defa (1932 İstanbul, 1933 İstanbul, 1934 İstanbul, 1935 İstanbul, 1937 İzmir, 1940 İstanbul, 1959 İstanbul, 1963 İstanbul); basketbolde 2 defa (1962 İstanbul, 1968 İzmir-Ayrıca gençler kategorisinde de 1966 yılında İzmir'de bir Balkan Gençler Basketbol şampiyonası düzenlenmiştir); Boksta 1 defa (1966 İstanbul); yelkende 1 kez (1968 İstanbul); masa tenisinde 1 defa (1967 An­talya); binicilikte 1 defa (1968 İstanbul); motosiklette 1 defa (1967 İstanbul). Türk sporcuları motosiklet ve yüzme dallarının dışında bütün dallarda Balkan oyun­larına katıldılar ve hepsinde de başarılı so­nuçlar aldılar. 1968 yılı sonuna kadar Balkan şampiyonlukları kazanan Türk sporcula­rı şunlardır:

Atletizmde: Hakkı Süslüay (4X100 bayrak, 1931), Enver Aziz Göknil (4X100 bayrak, 1931), Semih Türkdoğan (4X100 bayrak, 1931), Mehmet Ali Aybar (4X100 bayrak, 1931), Haydar Aşan (yüksek atlama, 1933), Veysi Emre (gülle atma, 1933), Yani Karakaş (Cirit atma, 1935), Ali Ferit Gören (400 metre, 1938 ve 1939), Muzaffer Baloğlu (100 ve 200 metre, 1939; 4X100 bay­rak, 1940), Melih Kotanca (200 ve 400 met­reler ile 4X100 bayrak, 1940), Rıza Maksut İşman (800 metre, 1940), Faik önem (400 metre engelli, 1940), Arat Ararat (gülle atma, 1940), Fikret Taygun (4X100 bayrak, 1940), Turan Çetinbaş (4X100 bayrak, 1940), Ekrem Koçak (800 metre, 1953, 1954, 1955 ve 1961; 4X400 bayrak, 1955), Cahit önel (1500 metre 1953), Osman Coşgül (10 000 metre, 1953 ve 1955), Haydar Erturan (ma­raton, 1955), Hakan Eper (4X400 bayrak, 1955), Todori Yordanidis (4X400 bayrak, 1955), Fahir özgüden (4X400 bayrak, 1955), Çetin Sahiner (yüksek atlama, 1958), Muhar­rem Dalkılıç (800 metre, 1962; 5 000 metre, 1963 ve 1964), İsmail Akçay (maraton, 1966 ve 1968), Gül Çiray (bayanlar 800 metre, 1958 ve 1959).

Krosta: Muharrem Dalkılıç (1963 ve 1965); Mehmet Ay (gençlerde, 1964). Gül Çiray (bayanlarda, 1959, 1960 ve 1962). Teniste: Sedat Erkoğlu ve Sirinyan (çift er­keklerde, 1931' de).

Eskrimde: Enver Balkan (kılıçta, 1932).

Binicilikte: Engin Mirel (1968'de), Yarbay Nail Gönenli (1968), Levin Okçuoğlu (1968), Üsteğmen İbrahim Murat (1968), Bülent Bora (gençler, 1968), Atıf Kamçıl (gençler, 1968), Ferhan Yücel (gençler, 1968), Tufan Alanyalı (gençler, 1968). Güreş (GR.: Greko-romen: Sb.: Serbest): Mustafa Çetinkale (56 kg. GR, 1932), Ab-bas Sakarya (61 kg. GR, 1932), Saim Arı-kan (72 kg. GR, 1932; 72 kg. GR, 1933; 66 kg. GR, 1934; 66 kg. GR, 1935), Nuri Boy-torun (79 kg. GR, 1932, 1933, 1934 ve 1935), Mustafa Çakmak (87 kg. GR, 1932, 1934, 1935, 1937 ve 1940), Yasar Erkan (61 kg. GR. 1933, 1934, 1935 ve 1937), Mersinli Ahmet Kireççi (87 kg. GR, 1933; 79 kg. GR, 1937 ve 1940), Mehmet Çoban (Ağır sıklet GR, 1933, 1934, 1935, 1937 ve 1940), Hüseyin Erkmen (56 kg. GR, 1934 ve 1940), Hüseyin Yılmaz (72 kg. GR, 1934 ve 1937), Yusuf Arslan (66 kg. GR, 1937), Yasar Doğu (66 kg. GR, 1940), Burhan Bozkurt (52 kg. Sb, 1959), İzzet Büyükdoğan (57 kg. Sb, 1959), Hayrullah Şahin (67 kg. Sb, 1959), Kâzım Ayvaz (73 kg. GR, ve 73 kg. Sb, 1959), Hasan Güngör (79 kg. Sb, 1959), Hamit Kaplan (Ağır sıklet Sb, 1959), Dur­sun Ali Eğribaş (52 kg. GR, 1959), Yaşar Yılmaz (57 kg. GR, 1959), Rıza Doğan (67 kg. GR, 1959), Hüseyin Akbaş (57 kg. Sb, 1960), Mustafa Dağıstanlı (62 kg. Sb, 1960), Satılmış Tektaş (52 kg. Sb, 1962), İbrahim Karakuş (52 kg. GR, 1962), Ünver Beşergil (57 kg. GR, 1962 ve 1963), Yavuz Selekman (78 kg. GR, 1963), Necdet Uçar (87 kg. GR, 1963), Gıyasettin Yılmaz (97 kg. GR, 1963), Mehmet Kartal (52 kg. Sb, 1963). Mahmut Atalay (70 kg. Sb. 1963), Hamit Arslan (97 kg. Sb, 1963), İbrahim Karabacak (Ağır sıklet Sb, 1963), Mehmet Esenceli (52 kg. Sb, 1964), Nihat Kabanlı (63 kg. Sb, 1964), ismail Oğan (78 kg. Sb, 1964), Ahmet Ayık (87 kg. Sb, 1964), İs­mail Topçu (97 kg. Sb, 1964).

(Balkaniade), Milletlerarası Olimpiyat komitesinin teşebbüsü ile Olimpiyat oyunları ör­neğine uyularak Balkan milletleri arasında aynı düşünüş ve amaçla yılda bir tertip edilen türlü sportif yarışmalar. B. O. na ilk defa 1930 yılında yalnız atletizm yarışlarının yapıl­ması ile başlanmış, zamanla programına güreş, bisiklet, futbol gibi sporların yarışmaları da eklenmişse de devamlı olarak yalnız atletizm yarışmaları yapılabilmiş, diğer spor yarışmaları ancak bir veya bir kaç defa tekrarlanmıştır. 1940 yılına kadar on bir defa tertip edilen B. O. na muhtelif yıllarda. Türkiye, Yunanistan Yugoslavya, Romanya. Bulgaristan ve Arnavutluk katılmışlardır. Türk atletizm takımı her yıl aralıksız olarak katıldığı atletizm yarışmala­rında birlikte yarıştığı milletler arasında ilk üç yılda beşinci, altı yıl üst üste dördüncü, 1939 da üçüncü, 1940 yılında da birinci olmuştur.

B O. boyunca yalnız 1940 yılında Bükreş'te yapılan bisiklet yarışmalarına Türkiye, Romanya, Bulgaristan ve Yu­nanistan katılmışlardır. Türk takımı takip yarışında ikinci, Amerikan yarışında üçüncü olmuştur.

B. O. çerçevesindeki güreş karşılaşmaları 1932, 1933, 1934, 1935 1937 ve 1940 ta olmak üzere altı defa ve hep­si Türkiye'de tertiplenmiş, Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, ve Yugoslavya'nın katıldıkları karşılaşmalarda Türk takımı her yıl birinci olmuştur.

B. O. İkinci Dünya Harbi yüzünden bir müddet durak­lamıştır. Harpten sonra milletler arası Olimpiyat komitesi­nin 1946 yılındaki toplantısında tekrar canlandırılmasına karar verilen, fakat mahiyeti değiştirilen B O. na 1947 yılın­da Bükreş'te, Türkiye ve Yunanistan katılmaksızın, Maca­ristan, Yugoslavya, Romanya, Bulgaristan ve Arnavutluk arasında yapılan yarışmalarla yeniden başlanmıştır.

Balkan ülkeleri arasın­da düzenlenen spor karşılaşmaları. Her yıl başka bir ülkede yapılır. Balkan ülkeleri arasında Olimpiyat Oyunları biçiminde spor karşılaşmaları düzenlenmesini 1928 Amsterdam Olimpiyat Oyunla­rı sırasında Yunan kafilesi başkanı M. Rinopoulos önerdi. Bu önerinin Balkan ülkeleri temsilcileri tarafından benimsenme­si sonucu ilk oyunlar 22-29 Eylül 1929'da Atina'da yapıldı. Önceleri atletizm, futbol, eskrim, güreş ve tenis dallarını kapsayan oyunlar, 1936'dan sonra yalnızca atletizm dalında yapılmaya başladı. Öteki dallardaki yarışmalar da bu tarihten sonra Balkan Şampiyonası adı altında düzenlendi.

Türkiye ilk kez 5-12 Ekim 1930 arasında Atina'da yapılan II. Balkan Oyunları'na katıldı ve ilk madalyayı 100 m yarışında ikinci olan Semih Türkdoğan kazandı. 1931 Balkan Oyunları'nda Mehmet Ali Aybar, Enver Aziz Göknil, Semih Türkdoğan ve Hakkı Süslüay'dan kurulu 4x100 m Türk bayrak takımı Türkiye'ye atletizmdeki ilk altın madalyayı getirdi.

II. Dünya Savaşı nedeniyle 1941-53 arasın­da yapılmayan Balkan Oyunları 1954'ten beri düzenli bir biçimde devam etmektedir. Türkiye 1957 ve 1974 dışında yarışmaların hepsine katılmıştır.

Balkan bayrak yarışı

Yalnız Balkan oyunlarında koşulan bir yarışma türü. Dörder kişilik takımlarla pist üzerine koşulur. İlk atlet 800, ikinci atlet 400, üçüncü atlet 200, sonuncu atlet ise 100 metre koşar. Böylelikle tamamı 1500 metreyi bulur. Yarışma bayrak koşularındaki esaslar içinde yapılır. (M)